تفسیر و بررسی تازه ای درباره قرآن مجید با در نظر گرفتن نیازها, خواست ها, پرسش ها, مکتب ها و مسائل روز
تفسیر نمونه از تفاسیر شیعی قرآن به زبان فارسی، تالیف آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی و گروه نویسندگان در قرن ۱۴ هجری است. این تفسیر در ۲۷ جلد در ایران منتشر شده و به زبان‌های انگلیسی، عربی و اردو نیز ترجمه شده‌است.جدیداً این تفسیر بصورت کاملاً علمی و جدید و با پرداختن به جزیی ترین مسایل تا جزء 5 درحال نوشتن است.
ویژگی‌ها :
مهمترین ویژگی این تفسیر، اختصاص آن به عموم مردم است. نوع تفسیر و بیان مطالب، برای افراد و اقشار غیرمتخصص قابل فهم است. برخی دیگر ویژگی‌های تفسیر نمونه بنابر آنچه در مقدمۀ جلد اول آمده است:
از آنجا که قرآن کتاب زندگی و حیات است، در تفسیر آیات به جای پرداختن به مسائل ادبی و عرفانی و مانند آن، توجه خاصی به مسائل سازنده زندگی مادی و معنوی و به ویژه مسائل اجتماعی شده و به اندازه کافی روی مسائلی که تماس نزدیک با حیات فرد و اجتماع دارد تکیه گردیده است.
به تناسب عناوینی که در آیات مطرح می‌شود، در ذیل هر آیه بحث فشرده و مستقلی درباره موضوعاتی مانند: ربا، بردگی، حقوق زن، فلسفه حج، اسرار تحریم قمار، شراب، گوشت خوک و ارکان و اهداف جهاد اسلامی و مانند آن آمده است تا خوانندگان در یک مطالعه اجمالی از مراجعه به کتاب‌های دیگر بی‌نیاز گردند.
به جای پرداختن به بحث‌های کم حاصل، توجه مخصوصی به ریشه لغات و شان نزول آیات که هر دو در فهم دقیق معانی قرآن مؤثر هستند شده است.
اشکالات، ایرادات و سؤالات مختلفی که گاهی در پیرامون اصول و فروع اسلام مطرح می‌گردد، به تناسب هر آیه طرح شده و پاسخ فشرده آن ذکر گردیده است، مانند: شبهه آکل و مأکول، معراج، تعدد زوجات، علت تفاوت ارث زن ومرد، تفاوت دیه زن و مرد، حروف مقطعه قرآن، نسخ احکام، جنگ‌ها و غزوات اسلامی، آزمایش‌های گوناگون الهی و ده‌ها مسأله دیگر به طوری که هنگام مطالعه آیات، علامت استفهامی در ذهن خواننده عزیز باقی نماند.
از اصطلاحاتِ پیچیده علمی که نتیجه آن اختصاص کتاب به صنف خاصی است در متن کتاب دوری و به هنگام ضرورت در پاورقی آمده تا برای دانشمندان و صاحب نظران نیز مفید باشد.
این تفسیر به صورت ترتیبی و از ابتدای قرآن تنظیم شده است.ضمناً به زبان ساده، گویا و قابل استفاده برای عموم نوشته شده و شامل همه آیات قرآن کریم می باشد. مهمترین ویژگی این تفسیر ، عصری و اجتماعی بودن است. ویژگی دیگر آن در پرداختن و توجه به جنبه‌های هدایتی و تربیتی آیات قرآن است.
گروهی از نویسندگان تفسیر نمونه ـ نفر اول از چپ: آیت‌الله مکارم شیرازی
شیوه نگارش :
شیوه ارائه مطالب در این تفسیر چنین است که در آغاز، پس از بیان نکات کلی در هر سوره، به فضای حاکم بر سوره، سبک و سیاق و موضوعات مهم مطرح شده در سوره اشاره می‌شود، سپس به مضمون آیه پرداخته و با آوردن متن عربی و ترجمه چند آیه و ارائه توضیحات کلی ، با روشی تحلیلی ، مسائل زندگی و هدایت انسان با استفاده از آیات قرآن تشریح می شود.
گروه مولفان :
تفسیر نمونه اثر گروهی از نویسندگان زیر نظر آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی است. از جملهٔ مؤلفان این تفسیر می‌توان به: محمدرضا آشتیانی، محمد جعفر امامی، داود الهامی، اسداللّه ایمانی، عبدالرسول حسنی، سید حسن شجاعی کیاسری، سید نورالله طباطبائی، محمود عبداللهی، محسن قرائتی و محمد محمدی اشتهاردی اشاره کرد.
پیوند به بیرون :
متن تفسیر نمونه در بیست و هفت جلد
پایگاه آیت‌الله مجتهد شبستری
ترجمه و آثار مرتبط
تفسیر نمونه به زبان‌های عربی و اردو ترجمه شده است. ترجمه عربی این کتاب در ۲۰ مجلد با عنوان «الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل» به وسیله محمد علی آذرشب و جمعی دیگر به انجام رسیده است.
علاوه بر ترجمه‌ها، کتاب‌های دیگری نیز براساس این تفسیر تالیف شده‌اند:
احمدعلی بابایی خلاصۀ این کتاب تفسیری را در ۵ مجلد با عنوان "برگزیده تفسیر نمونه" منتشر کرده است.
کتابی تحت عنوان «تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ برگرفته از تفسیر نمونه» توسط علی‌رضا کمالی گردآوری شده و توسط نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها چاپ شده است.
زن در تفسیر نمونه، اولین بار در سال ۱۳۹۳ شمسی، با مقدمه آیت الله مکارم شیرازی و به اهتمام سعید داوودی چاپ شد. این کتاب ۷۱۲ صفحه‌ای، در هفت بخش به موضوع زنان در قرآن می‌پردازد؛ سرگذشت غمبار زنان که به زنان در عصر جاهلیت و وضعیت آنها در دیگر اقوام اشاره دارد، تلاش قرآن برای احیای جایگاه زن، احکام مرتبط با زنان، زنان نمونه، زنان ناشایست، داستان‌هایی از زنان، و سرانجام زنان پیامبر.
ترجمه فارسی قرآن کریم، مبتنی بر ترجمه‌ای است که در تفسیر نمونه آمده و در سال ۱۳۷۳ شمسی، با ویراستاری جواد محدثی چاپ شده است. به گفته مولف در همین کتاب، این ترجمه به زبان روزمره توده مردم است. مرتضی کریمی‌نیا، اشکالاتی به این ترجمه وارد کرده است؛ از جمله، عدم ترجمه برخی موارد، اشکالات نحوی و ساختاری، تفاوت و تضاد در تفسیر و توضیح و اشکالات لغوی و صرفی.
