از زمان فتح افریقیه و مغرب توسط مسلمانان، آتش مخالفت و شورش علیه امویان و عباسیان در این منطقه شعله ور بود. اسماعیلیان در نیمه دوم قرن سوم هجری با اعزام «ابوعبدالله شیعی» دعوت خود را در مغرب و افریقیه آغاز کردند و کمتر از دو دهه موفق به تشکیل مهم ترین حکومت شیعی تا آن تاریخ شدند.تشکیل این حکومت در میان بربرها، مبتنی بر زمینه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و اقتصادی مهمی بود. ضعف عباسیان در اواخر قرن سوم، موقعیت جغرافیایی افریقیه و مراکز اصلی آن، اختلاف میان فاطمیان، ضعف سیاسی و نظامی فرقه شیعی زیدی در اوخر قرن سوم و رهبری واحد و نیرومند فاطمیان در مغرب از جمله این زمینه هاست. نفوذ علویان و شیعیان نیز که از قرن دوم در افریقیه و مغرب از پایگاهی رفیع برخوردار بودند، در اقبال به فاطمیان کمک شایانی کرد.
موقعیت تجاری افریقیه و مغرب علاوه بر این که از لحاظ اقتصادی جایگاه ممتازی برای تشکیل خلافت فاطمیان ایجاد کرده بود، موجب شده بود داعیان فاطمی از مراکز و شبکه راه های تجاری برای گسترش قیام نیز بهره ببرند.
بحران اقتصادی افریقیه و مغرب در اواخز قرن سوم، موقعیت ویژه ای برای تبلیغ اصول مساوات جویانه اسماعیلیان فراهم کرد و فاطمیان با طرح شعارهای امیدبخش، قبایل درمانده را مجذوب حکومت خویش کردند.
کتاب حاضر در چهار فصل به بررسی علل و زمینه های پیدایش خلافت فاطمیان پرداخته است. عناوین این چهار فصل عبارتند از: «زمینه های سیاسی گرایش به فاطمیان در افریقیه»، «زمینه های اجتماعی گرایش به فاطمیان در افریقیه»، «زمینه های مذهبی و فرهنگی گرایش به فاطمیان در افریقیه» و «زمینه های تجاری و اقتصادی گرایش به فاطمیان در افریقیه».
