این کتاب به مبانی، اهداف، اصول و الزامات نظام سیاسی اسلام از منظر مقام معظّم رهبری در پنج بخش پرداخته است:
بخش اوّل: کلّیّات و مبانی
در این بخش به مباحث زیر پرداخته شده است: ضرورت حکومت در اسلام (رابطه دین و سیاست) و اهداف و ارزشها در نظام سیاسی اسلام
بخش دوّم : مردم سالاری دینی
در این بخش مباحث ذیل آمده است: مفهوم و ماهیّت مردم سالاری دینی، تفاوتهای مردم سالاری دینی و غیر دینی، رابطه امام و امّت در مردم سالاری دینی و ولایت فقیه در مردم سالاری دینی.
بخش سوّم: فرهنگ تحزّب و رقابت سیاسی در مردم سالاری دینی. در شرایطی، نوعی از جناح بندی در مقطعی از انقلاب اسلامی شکل گرفت و در سالیان اخیر این نوع جناح بندی حالتی متصلّب و غیر منعطف پیدا کرد، به گونه ای که اقشار و گروه های مختلف را تا مرز تقابل و تعارض خصمانه پیش برد. عدّه ای تحت عنوان راست و گروهی ذیل تیتر چپ عَلَم سیاست دانی و سیاست ورزی برپا داشتند. به مرور عناوین رنگ و بوی ارزشی و فرهنگی پیدا کرد: اصلاح طلب و اصولگرا. منش و ممشای رهبر معظّم انقلاب اسلامی در این کشاکش همواره اصالت بخشیدن به ارزشها و اصول انقلابی و اسلامی همراه با تأکید بر وحدت سیاسی حول قانون و منافع ملّی و ارزشهای انقلابی بوده است. در این بخش پس از بیان نگاه انقلاب به مسئله تحزّب، شاخصهای اصولگرایی و اصلاح طلبی در فصولی جداگانه بیان و در ادامه مسئله اختلافات سیاسی، اهمّیّت وحدت سیاسی و معیارهای وحدت تشریح شده است. در پایان این بخش به مسئله مخالفان نظام و شیوه برخورد با آنان پرداخته شده است.
بخش چهارم: رفتار و سلوک سیاسی کارگزاران نظام اسلامی. در این بخش سلوک سیاسی ائمّه معصومین (علیهم السّلام) به تفکیک و جداگانه آمده است. همین طور سلوک سیاسی امام خمینی (رحمة الله علیه) و نقش تاریخی برخی علما و روحانیّت در جریانهای سیاسی به تفکیک آمده است.
بخش پنجم: مؤلّفه های ایجابی و سلبی فرهنگ سیاسی اسلام. مباحث این بخش دربرگیرنده شاخصهای فرهنگ سیاسی مطلوب در اسلام و نیز مهمترین آسیب ها و عوامل انحراف در نظام سیاسی اسلام است.
