الغدیر نام کتابی‌ست به قلم علامه امینی در اثبات ولایت بلافصل علی بن ابی‌طالب بعد از پیامبر و اثبات مذهب شیعه. این کتاب به عربی نوشته شده‌است.
الغدیر نام کتابی‌ست به قلم علامه امینی در اثبات ولایت بلافصل علی بن ابی‌طالب بعد از پیامبر و اثبات مذهب شیعه. این کتاب به عربی نوشته شده‌است.
برخی این کتاب را معتبرترین کتاب برای اثبات شیعه می‌دانند.
کتاب غدیر ۲۰ جلدی است که ۱۱ جلد آن به زبان عربی چاپ شده است و آن ۱۱ جلد که در ۲۲ جلد به زبان فارسی ترجمه شده‌است. موضوع عمدهٔ کتاب واقعه غدیر خم به روایت اهل تسنن است.
نویسنده در این کتاب به ۱۱۰ تن از صحابه و ۸۴ نفر از تابعین پیامبر که حدیث غدیر را روایت کرده‌اند اشاره می‌کند. آنگاه ۳۶۰ تن از راویان حدیث غدیر از قرن دوم تا چهاردهم را برمی‌شمارد. در پایان هم اشعار شاعران مختلف را دربارهٔ این موضوع ذکر می‌کند.
نویسنده برای تدوین این کتاب به کتابخانه‌های کشورهای مختلف از جمله عراق، هندوستان، پاکستان، مغرب، مصر و کشورهای دیگر دنیا مسافرت کرد. نویسنده دربارهٔ کتاب چنین گفته:
من برای نوشتن الغدیر،10,000 کتاب را از بای بسم الله تا تای تمت خوانده‌ام و به 100,000 کتاب مراجعه مکرر داشتم.
۹ جلد چاپ‌نشده تحقیقی فراگیر دربارهٔ حدیث‌های ولایت است.
سال 1317 كتابي منتشر شده بود از يك نويسنده وهابي با اين مضمون كه شيعه اصول اعتقادي مدوني ندارد، آثار تاليفي چنداني ندارد و شهيدي هم در راه عقايدش نداده است. حوزه هاي قم، مشهد و اصفهان درگير مسائل جدي تري با شاه ايران بودند كه حجاب را ممنوع كرده بود و مدارس ديني را تعطيل.
فقط مانده بود حوزه نجف، اول طلبه هاي جوان واكنش نشان داده بودند و كار به درگيري بين شيعه و سني در بعضي شهرهاي عراق رسيده بود. سه مرجع تقليد وقت، سيد ابوالحسن اصفهاني، ميرزا حسن طباطبايي و آيت الله حكيم خيلي زود اطلاعيه اي دادند كه هيچ كس حق ندارد اقدامي بكند مگر اينكه پاسخ كتاب را بدهد.
خيلي ها شروع به نوشتن كردند اما فقط كار سه نفر بود كه گل كرد. شيخ جعفر كاشف الغطا، از استادان معرف حوزه نجف"اصل الشيعه و اصولها" را نوشت؛ شرحي در مورد اصول اعتقادي و مباني فقهي شيعه.
شيخ آقا بزرگ تهراني هم"الذريعه" را نوشت كه بزرگترين اثر در كتابشناسي تاليفات شيعه است. كتاب سومي هم بود با عنوان"شهدا الفضيله" در شرح حال 130نفر از علماي شيعه كه در عصر غيبت به شهادت رسيده اند، اسم نويسنده جوان اين كتاب سوم بود: عبدالحسين اميني تبريزي.
علامه اميني وقتي"شهدا الفضيله" را نوشت 35 سال داشت و سه سالي مي شد كه درسش تمام شده بود و برگشته بود تبريز. شايد هيچ كس نمي دانست اين منبري جوان كه براي تامين هزينه زندگي اش كشاورزي هم مي كند، روزي مهمترين دايره المعارف شيعه را بنويسد و به يك دعواي قديمي براي هميشه پايان دهد.
علامه اميني 13 عنوان كتاب نوشته كه همه شان شكل كتاب مرجع دارند. معروف ترين اين كتاب ها"الغدير" در 20 جلد است كه مي توان آن را دايره المعارف تاريخ و فرهنگ شيعه دانست. علامه اول مي خواست منابع حديث غدير را در كتاب هاي اهل سنت جمع كند اما كم كم كار گسترش پيدا كرد و تبديل شد به مجموعه اي از احاديث در مورد شخصيت و امامت حضرت علي عليه السلام و اهل بيت، زندگينامه راويان احاديث، معرفي منابع و كتاب هايي كه اين احاديث در آن ها نقل شده، معرفي شاعراني كه شعري درباره غدير يا اهل بيت سروده اند، معرفي دانشمندان شيعه و ... .
آشنايي با محتواي كتاب «الغدير»
علامه اميني براي تأليف كتاب گرانقدر الغدير - كه به حق كتابي وزين است و در اعتلاي مكتب تشيع سهم بسيار و در اثبات حقانيت مولي الموحدين (ع) تاثير بسزايي داشته است - زحمات بسياري را متحمل شد.
غديري كرد بي همتا، چنان چون بي كران دريا لبالب از رحيق حق، جهان را زو مشامي خوش
از اين دريا دل آماده، «غديري» يزدي باده خوش آن رندي كزين مشرب كند، شرب مدامي خوش(1)
او از برجسته ترين افرادي است كه به خاطر دفاع از حريم اسلام و تشيع و مخصوصاً دفاع از مقام والاي بزرگمرد جهان انسانيت حضرت علي (ع) قد علم كرده و با فداكاري و اخلاص عجيب و شهامت و ابتكاري كم نظير، رسالت بزرگ خود را به خوبي انجام داد.
علامه اميني شخصيتي است كه يك تنه در برابر تحريف كنندگان تاريخ قيام كرد و با قلم توانا و آتشين و در عين حال منطقي و علمي خود، پرده ها را كنار زد و حقايق را از لابلاي زواياي تاريك تاريخ، بيرون كشيد.
بيش از پنجاه سال است كه از تدوين كتاب الغدير مي گذرد و با اطمينان مي توان گفت كه جامعه محققين اعم از شيعه و سني با نام الغدير و با نوشته هاي علمي و عميق و محققانه و پر احساس علامه اميني آشنا هستند. اما در طول اين زمان هنوز كسي نتوانسته براي الغدير حتي صفحه اي ردّيه و يا نقدي كه قابل اعتنا باشد، بنويسد و اين خود نشانگر استحكام و متقن بودن مطالب اين كتاب است كه حتي مخالفين شيعه نيز نتوانسته اند اشكالي بر آن وارد نمايند.
وي در شبانه روز حدود 17 ساعت مطالعه و كار مي كرد و براي مطالعه كتبي كه در دسترس نداشت رنج سفرهاي گوناگوني به جان خريد.
علامه خود مي گويد كه من براي نوشتن الغدير 10 هزار جلد كتاب از «باء» بسم الله تا «تاء» تمّت آن خوانده ام. و به 100هزار جلد كتاب، مراجعات مكرر داشته ام.
بدون شك در كنار تلاش و همت والاي اين مرد بزرگ ، عوامل ديگري نيز در خلق اين كتاب گرانسنگ موثر بوده است. از علامه اميني و نزديكان اين بزرگوار به كرّات نقل شده است كه در هنگام مواجه شدن با مشكلي در مسير نگارش اين كتاب، به حرم حضرت علي عليه السلام پناه برده و از آن خورشيد عالمتاب كمك مي طلبيدند. هر كس اين كتاب را مي خواند، درك مي كند كه توفيق الهي و كمك هاي اميرالمومنين عليه السلام در نگارش اين كتاب موثر بوده است.
اين كتاب در 20 جلد به زبان عربي، با نثري شيوا و رسا نگارش يافته كه البته 11 جلد آن تاكنون چاپ گرديده است. مرحوم آية الله سيد محسن حكيم و آية الله سيد حسين حمّامي درباره اين كتاب گفته اند: «لا يَاتيهِ الباطلُ مِن بَينِ يَدَيه» و آيات عظام سيد عبدالهادي شيرازي و شيخ محمدرضا آل ياسين و علامه اردوباري گفته اند: «لاريبَ فيه هُديً لِلمُتقين.» (2)
حال بايد ديد كه آيا تاليف الغدير در جوامع اسلامي باعث تفرقه بين مسلمانان شده و يا بيانش به گونه اي بوده كه آنها را دور هم جمع كرده است؟ اگر اين كتاب عاملي براي تفرقه مي بود، لااقل علماي اهل تسنن در كتاب هايشان جمله اي بر عليه الغدير مي نوشتند كه چنين چيزي ديده نمي شود.
بيش از پنجاه سال است كه از تدوين كتاب الغدير مي گذرد و با اطمينان مي توان گفت كه جامعه محققين اعم از شيعه و سني با نام الغدير و با نوشته هاي علمي و عميق و محققانه و پر احساس علامه اميني آشنا مي باشند. اما در طول اين زمان هنوز كسي نتوانسته براي الغدير حتي صفحه اي ردّيه و يا نقدي كه قابل اعتنا باشد، بنويسد. و اين خود نشانگر استحكام و متقن بودن مطالب اين كتاب است كه حتي مخالفين شيعه نيز نتوانسته اند اشكالي بر آن وارد نمايند.
در اينجا سوالي ديگر پيش مي آيد كه علت شهرت الغدير چيست كه محل رجوع اصناف مختلف علماي شيعه و سني شده است؟
علامه خود مي گويد كه من براي نوشتن الغدير 10 هزار جلد كتاب از «باء» بسم الله تا «تاء» تمّت آن خوانده ام و به 100هزار جلد كتاب، مراجعات مكرر داشته ام.
از مهمترين نكات قابل توجه اينست كه علامه اميني بر خلاف اكثريت علما، به صورت كاناليزه مطالعه نمي كردند و در مورد موضوع تحقيقي خود تنها به متون رشته اي خاص مراجعه نمي نمودند. بلكه به تمامي منابع مطبوع و مخطوط موجود كه به آن موضوع خاص پرداخته بودند رجوع نموده و در تحليل هاي علمي خود از همگي آنها استفاده مي كردند.
ايشان براي نگارش الغدير كليه كتاب هاي تفسيري، روايي، تاريخي، رجالي، انصاب، لغت، و دواوين شعري را با دقت، مورد مطالعه قرار داده اند. با عنايت به همين موضوع است كه علامه اميني خود در ابتداي الغدير نوشته اند: «الغدير في الكتاب والسنه والادب. كتابٌ دينيٌ، علميٌ، فنيٌ، تاريخيٌ، ادبيٌ، اخلاقيٌ.» كه همين شيوه منحصر بفرد، يكي از علل جاودانه شدن الغدير شده است.
