کتاب زبان قرآن صرف و نحو متوسطه

«مجموعه آشنايى با زبان وحى» براى انجام اين مهم تدوين گرديده و اميد دارد که براى علاقه‌مندان به آيات، روايات و منابع اسلامى سودمند باشد.

توضیحاتی در بار استاد 

سوابق تحصیلی:

ایشان دروس حوزه را از سال ۵۹ پس از اخذ دیپلم در تهران شروع نموده، در سال ۶۷ موفق به اتمام سطح شدند و بلافاصله با شروع درس خارجدر مدت ۱۳ سال وحضور در درس خارج فقه حضرات آیات عظام فاضل لنکرانی(رحمه الله تعالی علیه)، جواد تبریزی (رحمه الله تعالی علیه) و مکارم شیرازی(حفظه الله) و درس خارج اصول حضرات آیات فاضل لنکرانی، جعفر سبحانی، سید محمود هاشمی شرکت داشته اند.

در همین حین دوره عمومی چهار ساله «مؤسسه در راه حق» را به اتمام رسانده و به مدت چهار سال در رشته تخصصی «تفسیر و علوم قرآن» ادامه تحصیل داده و سطح چهار را به پایان رسانده اند که پس از فراغت در همان مرکز تخصصی تفسیر و علوم قرآن مشغول به تدریس تفسیر ترتیبی و علوم قرآن شده اند.

سوابق علمی:

بالغ بر ۲۲ سال تدریس دروس معارف اسلامی، فقه، اصول، تفسیر، ادبیات عرب و ... در دانشگاه¬های مختلف تهران، (صنعتی شریف، تربیت معلم و ...) دانشگاه کرمان و مدرسه عالی قضایی تربیتی قم و ... داشته اند که هم اکنون نیز در برخی دانشگاه ها مشغول تحصیل هستند.

حدود ۱۵ سال اشتغال به تدریس در مدارس حوزوی ایرانی و غیر ایرانی داشته اند. از آن جمله: «بخش خواهران غیر ایرانی جامعه الزهراء، مدرسه امام خمینی(ره) مرکز جهانی علوم اسلامی و مدرسه حجتیه و مدرسه آیه الله گلپایگانی در زمینه ادبیات (سیوطی، مغنی، مختصر)، فقه و اصول، ریشه های انقلاب، روش تحلیل سیاسی و ... .

تألیف بالغ بر ۱۰۰ جلد کتاب در زمینه ادبیات عرب، مفردات قرآن، تفسیر و ... که تعدادی از آنها در مراکز حوزوی و دانشگاهی به عنوان کتاب درسی می باشد. از جمله تألیف سه جلد مجموعه «زبان قرآن» در سال ۱۳۶۰ که توسط ستاد انقلاب فرهنگی به عنوان کتاب درسی دانشگاه ها به تصویب رسید. بعداً این مجموعه در سه سطح مقدماتی،متوسطه وعالی در ۲۸ جلد تنظیم گردید که ۱۶ جلد آن منتشر شده است و برخی از آنها بیش از ۱۱۰ بار تجدید چاپ شده است.

تنقیح و تنظیم نوینی از چهار مجلد کتاب «مبادی العربیه» با تصحیح متن و افزودن ۴۰۰۰ آیه و روایت به آن، به گونه ای که در حال حاضر به عنوان چهار دوره ادبیات عرب تطبیق شده بر قرآن و احادیث اهل البیت(ع) مطرح است.

مسئول دو گروه علمی ادبیات عرب و تفسیر و علوم قرآن در مرکز جهانی علوم اسلامی

عضو شورای برنامه ریزی آموزشی مرکز جهانی علوم اسلامی

مسئول شورای برنامه ریزی آموزشی و تربیتی مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران

رئیس گروه تحقیقات روایی فیلم قرآنی «ملک سلیمان»

سوابق مدیریتی و اجرایی:

• همکار حضرت آیت الله حسینی بوشهری در معاونت آموزش مرکز جهانی علوم اسلامی از سال ۱۳۶۱تا ۱۳۶۷
  
• جانشینی دبیر هیئت علمی مرکز علوم اسلامی در زمان دبیری حضرت آیه الله دری نجف آبادی از سال ۱۳۶۷تا ۱۳۷۰
• مسئولیت سازماندهی شبکه مبلغان غیر ایرانی در موسم حج از طرف بعثه مقام معظم رهبری به مدت ۴ سال
• معاون آفریقا و عربی سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور به مدت ۴ سال
• معاون آموزشی، پژوهشی و تربیتی سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور به مدت ۵ سال
• معاون پژوهش مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران به مدت ۴ سال
• رئیس مرکز هماهنگی، توسعه و ترویج فعالیت های قرآنی کشور در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به مدت ۴ سال
• ریاست سه دوره نمایشگاه بین المللی قرآن کریم ( نمایشگاه ۱۸، ۱۹ و ۲۰)
• رئیس ستاد برگزاری «جشنواره های قرآنی آیات» در دوره های اول و دوم
• قائم مقام رئیس و دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی (شورای عالی انقلاب فرهنگی)
• معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

سفرهای تبلیغی:

سفرهای تبلیغی به سوریه و لبنان، با هماهنگی سپاه و حزب الله داشته اند (کلیه سخنرانی ها به زبان عربی انجام شده است)در سال ۶۳ و ۶۵ و سفرهای تبلیغی به بیش از ۱۵ کشور جهت ایرانیان خارج از کشور و مسلمانان غیرایرانی (مانند: پکن، مسکو، ژوهانسبورک، روم، جاکارتا، مکزیکوسیتی، کاراکاس و ...) طی سال های ۷۱ تا ۸۸

سفرهای کارشناسی:

در مجموع به بیش از ۵۵ کشور آفریقایی، آسیایی، اروپایی و اقیانوسیه جهت بررسی امور آموزشی، تربیتی، مدارس علمیه و تأسیس مراکز قرآنی مسافرت کرده اند.

برخی از آن کشورها عبارتند از: سیرالئون، گینه، غنا، ساحل عاج، نیجریه، بورکینافاسو، تانزانیا، کنیا، اوگاندا، ماداگاسکار، آفریقای جنوبی، زیمبابوه، فرانسه، هلند، سوئیس، ایتالیا، اندونزی، مالزی، تایلند، فیلیپین، عراق، قطر، امارات، ونزوئلا، مکزیک، کلمبیا و استرالیا.

سوابق مشاوره و مدیریت برنامه ریزی درسی:

• بازنگری در برنامه های آموزشی مرکز جهانی علوم اسلامی و متناسب سازی برنامه ها با نیازهای طلاب
• تلاش در جهت تأسیس سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور و جامعه المصطفی العالمیه
• تلاش در جهت راه اندازی بیش از ۵۰ مدرسه علمیه و کالج اسلامی در آفریقا
• تلاش در جهت تأسیس معاونت آموزشی، پژوهش و تربیتی سازمان مدارس علمیه خارج از کشور
• طراحی و برنامه ریزی در جهت ایجاد دوره های تمهیدی، کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد رشته های تخصصی سازمان مدارس که اغلب مورد تصویب مراجع ذیربط قرار گرفت
• تلاش در جهت آماده سازی ۵۲ جلد کتاب درسی (تألیف، تدوین و ...) در سازمان حوزه ها و مدارس علمیه خارج از کشور
• تلاش در جهت آماده سازی ۴۰ جلد کتاب درسی (تألیف و تدوین) در مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران
• تدوین نظام نوین برنامه درسی جهت ایجاد پشتوانه علمی در مرکز مدیریت حوزه های علمیه خواهران
• همکاری با معاونت برنامه ریزی و تحقیقات و معاونت سیاسی صدا و سیما
• همکاری با معاونت فرهنگی و معاونت ارتباطات دفتر مقام معظم رهبری مدظله العالی
• همکاری با معاونت بین الملل دفتر مقام معظم رهبری مدظله العالی
• قائم مقام رئیس و دبیر کمیسیون توسعه فعالیت های تبلیغی ترویجی قرآنی شورای عالی انقلاب فرهنگی
• رئیس کارگروه بین المللی قرآن کمیسیون توسعه فعالیت های تبلیغی ترویجی قرآنی شورای عالی انقلاب فرهنگی
• عضو شورای مهندسی فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی
• عضو کارگروه مدیریت کلان دستگاه های فرهنگی کشور
• رئیس کمیته تخصیص و نظارت بر هزینه کرد اعتبارات منشور توسعه فرهنگ قرآنی کشور
• نماینده شورای عالی انقلاب فرهنگی در شورای تخصصی حوزوی

صرف متوسطه

گذشته از ضرورت فراگيرى زبان عربى، فهم معانى عميق قرآن، درک مفاهيم عالى و معانى والاى روايات و دعاها، مناجات‏هاى پيشوايان بزرگوار اسلام نيز مبتنى بر فراگيرى زبان عربى است و زبان عربى، چونان پلى است که بدون گذر از آن، هرگز به ساحل معانى عميق و ژرف روايات و گفتار پيشوايان معصوم(ع)نخواهيم رسيد.

 از اين گذشته، برقرارى ارتباط و ایجاد تفاهم بين تمامى مسلمانان به ويژه مسلمانان عرب با يادگيرى زبان عربى به خوبى ميسّر خواهد بود و اين گام بزرگى در راه آشنايى مسلمانان جهان با يکديگر است و زمينه ترقّى و پيشرفت اسلام و مسلمانان را فراهم می‌آورد.

 از طرف ديگر، از آنجا که بسيارى از واژه‏هاى زبان عربى با کلمات زبان فارسى ممزوج شده، آموزش زبان عربی در فراگيرى و گسترش ادبيّات فارسى نيز بسيار مؤثر خواهد بود.

«مجموعه آشنايى با زبان وحى» براى انجام اين مهم تدوين گرديده و اميد دارد که براى علاقه‌مندان به آيات، روايات و منابع اسلامى سودمند باشد.

مقدمه کتاب زبان قرآن: صرف متوسطه: دوره متوسطه (۱) لإمام الصادق(علیه السلام): تَعَلَّمُوا الْعَرَبـِیَّهَ فَإِنـَّها کَلامُ اللَّهِ الَّذی یُکَلِّمُ بِهِ خَلْقَهُ. عربى را فرا گیرید; زیرا کلام خداوندى است که با آن، با بندگان خود سخن گفته است. هدایت و سعادت انسانها، بدون تردید در گرو فهم و عمل به دستورهاى روج بخش قرآن و فرامین مفسران واقعى کلام وحى، یعنى امامان معصوم علیهم السلام است که براى فهم کلام وحى، ابتدا باید زبان آن را فهمید. زبان قرآن، عربى است: (إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرآناً عَرَبِیّاً) (۲) وبدیهى است که براى آشنایى با این زبان، شناخت کلمات عربى و کیفیت ارتباط آنها با یکدیگر بسیار مهم است. علمى که ما را در فهم ساختمان و معانى کلمات و ارتباط آنها با یکدیگر کمک مى کند، علم صرف و نحو است. کتاب حاضر، حلقه اوّل از حلقه هاى سه گانه مباحث صرفى در مجموعه آشنایى با زبان قرآن است که نقشى پایه اى براى دو مرحله بعد (صرف متوسط و عالى) و جنبه مقدماتى براى مباحث نحوى وبلاغى دارد. در این کتاب، سعى شده است یک دوره کامل مباحث مقدماتى صرف در قالب سى درس وسه بخشِ مقدمات، فعل و اسم ارائه شود که در بخش مقدمات، تصویرى جامع واجمالى از علم صرف و در دو بخش دیگر، توضیح وتفصیل آن آمده است. مباحث، به گونه اى تنظیم شده که در هر جلسه درسى (با زمان ۵۰ دقیقه) یک درس قابل ارائه است; البته بعضى از درسها مانند فعل مضارع، بخشى از معتلات، ضمایر و … به جهت اهمیت و یا حجم بیشتر آنها، مى تواند در دو جلسه تدریس شود.   ویژگى هاى کتاب حاضر با توجه به مقدماتى بودن آن عبارتند از: ۱ ـ سعى شده است مباحث با سهولت و روانى ارائه گردد; به طورى که استادان محترم براحتى مى توانند مجموع مباحث هر درس را آموزش دهند. ۲ ـ مباحث کتاب با ترتیب منطقى و به صورت دسته بندى، همراه با جدولها و نمودارهاى مناسب تنظیم شده است. ۳ ـ در پایان هر یک از بخشهاى فعل و اسم، بر تجزیه کلمات قرآنى تأکید و محصلان با روش تجزیه جدولى آشنا مى شوند. ۴ ـ در این کتاب، از ده ها آیه و روایت با مضمون هاى بلند به عنوان تمرین استفاده شده تا صرف پژوه، علاوه بر آشنایى با زبان قرآن و سنت در خلال فراگیرى قواعد صرفى، با واژه ها، مضامین و محتواى آیات و روایات انس بگیرد و همگام با آموختن صرف، قرآن و حدیث را نیز بیاموزد.   * نکته و یادآورى الف) با توجه به تأثیر شگرف و اهمیت پیش مطالعه، قبل از حضور در کلاس و انجام مباحثه و بحث طرفینى بر روى درسها، ضرورى است که صرف پژوهان عزیز به دو امر مذکور توجه خاص داشته، استادان محترم نیز از هرگونه راهنمایى و تشویق آنان دریغ نورزند. ب) بر کسى پوشیده نیست که تمرین و مرور مباحث، نقش اساسى در فراگیرى هر زبان از جمله عربى دارد، به همین جهت، بدون حل کامل پرسش و تمرین هر درس، هیچگاه نباید به درس بعد منتقل شد. در پایان هر یک از بخشهاى سه گانه کتاب، مناسب است استادان محترم با اختصاص حداقل یک جلسه به مرور درسها، پرسشها و تمرینهاى حل شده بپردازند. ج) از آنجایى که هدف نهایى از مباحث صرفى، آشنایى با منابع و متون دینى و فهم دستورهاى روح بخش اسلام است و غرض از این فهم، عمل به مقتضاى بلند آنهاست، شایسته است استادان محترم، ضمن توضیح و تبیین نکات اعتقادى، اخلاقى و تربیتى آنها، دانش پژوهان را به عمل به مضامین آنها تشویق کنند. در پایان ضمن آرزوى توفیق وافر براى مشتاقان آشنایى با کلام پر فروغ الهى، از خوانندگان تقاضا داریم با ارسال آراء و پیشنهادهاى سازنده خود، ما را در رهینِ عنایت خویش قرار دهند.

  والسلام علیکم و رحمه اللّه قـم 

۱۵ تـیـر مـاه ۱۳۷۷ 

مولف : حجت الاسلام حمید محمدی

ناشر : انتشارات دارالعلم