کتاب طب الرضا( کتاب ها به صورت دوره عرضه شده و 5 جلد آن باهم است)

اطلاعات کتاب

درباره کتاب

کتاب طب الائمه اطهار ( که شامل طب الرسول, طب الامیر, طب الباقر, طب الصادق, طب الرضا میباشد)

امام علی بن موسی الرضا(علیه السلام)، اولین فردی هستند که در زمینه ی پزشکی کتابی در باب طب و معالجات بدن گردآوری کردند که به طب الرضا معروف گردیده است. البته نام دیگر این کتاب، «الرسالة الذهبیة» نیز گفته می شود و بر پایه ی آیات قرآن و احادیث امامان نوشته شده است. این کتاب را میتوان مکملی برای کتاب طب الصادق و طب النبی دانست. زمانی که حضرت رضا (ع) به شهر طوس وارد شدند، در مجلس مأمون با جمعی از پزشکان معروف آن زمان، مثل یوحنا بن ماسویه و جبرئیل بن یخشوع و ابن بهله هندی گرد هم جمع شده بودند و سخن از علم طب و پزشکی به میان آمد. مأمون در زمینه ی پزشکی از امام رضا پرسش هایی کرد و حضرت در جواب وی فرمودند: " در این زمینه برای من تجربیاتی در طی سال ها حاصل گشته که آنها را در یک کتابی می نویسم". پس از نوشتن کتاب توسط آن حضرت، مأمون دستور داد، آن کتاب را با آب طلا بنویسند و دلیل اینکه این کتاب به رساله ذهبیه موسوم گشت، همین بود.

محتوای کتاب طب الرضا

کتاب طب الرضا با تفسیر آناتومی بدن شروع می شود و حضرت، بدن انسان را به مملکتی تشبیه کرده اند که پادشاه آن، قلب است که تمام بدن سرزمین حکومتی اوست. تمام رگ ها، کارگران این پادشاه را تشکیل می دهند و گنجینه های این مملکت، معده و شکم است. این پادشاه، یارهایی هم دارد که این یاران را دست و پا و دو چشم و لبها و زبان و دو گوش تشکیل می دهند.

در ادامه ی کتاب به نحوه ی تغذیه ی صحیح و میزان خوردن و آشامیدن پرداخته شده است. سپس راه های پیشگیری بیماری هایی در اثر عواملی همچون تغییر آب و هوا رخ می دهد، مورد تحلیل قرار گرفته شده است. اینکه در هر فصلی چه نکات بهداشتی باید رعایت شود و چه خوراکی هایی خورده شود، به طور کامل بیان گردیده است.

بخش پایانی این کتاب را موضوعات مزاج های بدن که طب اسلامی بر پایه ی آن بنا شده است، نحوه صحیح خواب و استراحت، نحوه ی صحیح مسواک زدن، نحوه صحیح حجامت کردن و نحوه صحیح نزدیکی و ارتباط جنسی در بر می گیرد.

مزاج افراد از نظر طب الرضا

در این طب مزاج افراد به چهار دسته تقسیم می شود:

    مزاج صفراوی (گرم و خشک)

   مزاج دموی (گرم و تر)

   مزاج بلغمی (سرد و تر)

    مزاج سوداوی (سرد و خشک)

جالب است بدانید که این تقسیم بندی بی دلیل و بی اساس نبوده و بر پایه ارکان اصلی بدن یعنی آب، خاک، هوا و آتش تشکیل شده است. وقتی هماهنگی لازم بین این ارکان نباشد، باعث نامتعادل شدن بدن می گردد و بدن به سمت آن مزاجی که بیشتر مورد توجه قرار گرفته است، متمایل می گردد.

توصیه های طب الرضا برای تعادل مزاجی بدن

امام رضا در کتاب خود، تجویزهای غذایی خاصی را برای ایجاد تعادل مزاج های بدن آورده اند که هر کدام برای فصلی خاص ارائه شده است.

در این خصوص، حضرت می فرمایند: در فصل تابستان، غذاهایی مصرف کنید که طبع سرد دارند و در فصل زمستان، باید غذاهایی با طبع گرم مصرف شود.

توصیه ای که برای تغذیه در فصول معتدل یعنی بهار و پاییز شده است این است که غذاهایی تناول شود که با طبع معتدل بوده و این اعتدال را بر اساس میزان تحمل و اشتهایت ایجاد کن. بهتر است در ابتدای غذا خوردن، غذاهایی که هضم آسانی دارند خورده شود. (مثل سوپ یا آش)

تغذیه مناسب از زبان طب الرضا

برداشتی که از طب الرضا در مورد نحوه غذا خوردن و تغذیه ی مناسب میتوان کرد این است که:

باید به موقع و سر وقت باشد.

بر اساس طبع و توجه به غذای محلی باشد. جالب است بدانید امام رضا توصیه کرده اند، نوع غذایی که برای مصرف انتخاب می شود باید بر اساس محل زندگی و غذاهای مرسوم آن ناحیه باشد. چیزی که متاسفانه امروزه توجه نمی شود و میتوان گفت علت اصلی دچار شدن به بیماری های مختلف، همین بی توجه بودم به رژیم غذایی است.

توصیه های غذایی طب الرضا

عوارض زیاده‌ روی در خوردن گوشت

به فرموده ی امام رضا (ع)، خوردن گوشتی که به خوبی پخته نشده است باعث ایجاد کرم هایی در معده می کند. زیاده روی در مصرف گوشت گاو و گوشت شکار باعث می شود که انسان دچار بهت زدگی شود و به بیماری زوال عقل و کند ذهنی دچار گردند.

فواید خوردن انجیر

از نظر طب الرضا، انجیر باعث محکم شدن استخوان و از بین رفتن بوی بد دهان می شود. با مصرف انجیر می توانید دل درد را درمان کرده و رشد موی خود را افزایش دهید.

قارچ مفید برای چشم

امام رضا به نقل از حضرت رسول (ص) می فرمایند:

الکَمأَةُ مِنَ المَنِّ الَّذی أنزَلَهُ اللّه‏ُ عَلى بَنی إسرائیلَ ، وهِیَ شِفاءٌ لِلعَینِ  و العجوة التی من البرنی من الجنه و هی شفاء من السم؛ قارچ ، از همان «مَنّ» است که خداوند بر بنى اسرائیل نازل کرد ، و آن ، شفایى براى چشم است و خرمای برنی «عجوه» از بهشت است و سم را درمان می کند.

«مَنّ» اشاره به آیه 57 سوره بقره است که می فرماید: ظَلَّلْنا عَلَیْکُمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‏ کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لکِنْ کانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ ؛ و ابر را بر شما سایبان ساختیم و «منّ» و «سَلوى‏» بر شما نازل کردیم (و گفتیم:) از نعمت‏هاى پاکیزه‏اى که به شما روزى دادیم بخورید، (ولى شما با بهانه‏جویى‏هاى خود، کفران نعمت کردید. بدانید که) آنها به ما ستم نکردند، بلکه به خودشان ستم نمودند. «مَنّ» در لغت به گفته بعضی قطرات کوچکی همچون قطرات شبنم است که بر درختان می نشیند و طعم شیرینی دارد یا به تعبیر دیگر یکنوع صمغ و شیره درختی است با طعم شیرین ، و بعضی گفته اند طعم آن شیرین توام با ترشی بوده است.

بهداشت بارداری از دید طب الرضا

پیشگیری از بواسیر

بسیاری از زنان باردار، در طول بارداری خود ممکن است به بواسیر دچار شوند، برای جلوگیری از این عارضه طب الرضا توصیه ی کند که هفت خرمای هیرون که نوعی خرمای مرغوب است با روغن گاو، هر شب خورده شود.

بهبود بهداشت روانی قبل از بارداری

برای بهبود بهداشت روانی پیش از بارداری توصیه شده است، پس از هر ارتباط جنسی حتما غسل انجام گیرد.

درمان کم خونی در بارداری

برای تصفیه ی خون و درمان کم خونی، توصیه شده است که کاهو مصرف شود زیرا کاهو پر از نمک های معدنی است و خاصیت قلیایی دارد. امام رضا می فرمایند: تا می توانید کاهو بخورید زیرا کاهو رقت خون را از بین می‌برد و بهتر از سایر سبزی ها، خون را تصفیه می‌نماید.

نحوه مصرف آب از دید طب الرضا

امام رضا (ع) می فرمایند: آب های شور و آب های سنگین باعث یبوست می شود و برای غلبه بر مزاج های مضر، آب برف و آب یخ بخورید.

برای کاهش درد معده، میان غذا خوردن آب ننوشید. زیرا این کار باعث می شود که رطوبت در بدن جمع گردد و باعث ضعیف شدن معده شود.

همچنین می فرمایند: نوشیدن آب سرد بعد از غذاهای گرم و شیرینی جات، باعث خراب شدن دندان ها می گردد.

مولف : محمد جواد واعظی

ناشر : انتشارات عطش