سی دی معجم موضوعی بحار الأنوار 2

متن کامل 20 عنوان کتاب در 166 جلد، شامل: بحار الأنوار، سفینة البحار، مستدرک سفینة البحار ...

نوع نرم‌افزار: معجم موضوعی

موضوعات: حدیث و علوم حدیث، فقه و احکام، آثار اندیشمندان و بزرگان

تعداد کتاب‌ها: 20

سیستم عامل: ویندوز

حجم: 0.86 گیگابایت

معرفی اجمالی معجم موضوعی بحار الأنوار 2

• متن کامل 20 عنوان کتاب در 166 جلد، شامل: – بحار الأنوار – سفینة البحار – مستدرک سفینة البحار – به همراه ترجمه‌های موجود • فرهنگ موضوعی و لفظی کتاب بحار الأنوار، مشتمل بر: – 15864 کلیدواژه – 94977 نمایه ترکیبی – 122962 موضوع (چکیده)

محتوای نرم‌افزار

• متن کامل 20 عنوان کتاب در 166 جلد، شامل: – بحار الأنوار – سفینة البحار – مستدرک سفینة البحار – به همراه ترجمه‌های موجود • فرهنگ موضوعی و لفظی کتاب بحار الأنوار، مشتمل بر: – 15864 کلیدواژه – 94977 نمایه ترکیبی – 122962 موضوع (چکیده)

دربــاره معجم موضوعی بحار الأنوار 2

دربــاره معجم موضوعي بحار الأنوار 2 درباره نرم افزار مجموعه گفتار پربار و گزارش زندگي و رفتار هريک از معصومان که دريايي بي‌کران را مي‌ماند آکنده از گوهرهاي درخشان معارف، همگي در اقيانوسي عظيم سر به هم آورده‌اند و از شدت درخشش گوهرهايي که در خويش دارند، گويي درياهايي از نور بر روي هم انباشته شده‌اند. اين اقيانوس کران‌ناپيدا، همان کتاب گران‌سنگ «بحارالأنوار»، تأليف مرحوم علامه، ملا محمدباقر مجلسي (رضوان‌الله تعالي عليه) است. بي‌شک به چنگ آوردن گوهر دلخواه خويش از ميان هزاران هزار گوهر رخشان در اين اقيانوس بي‌پايان، بدون بهره گرفتن از روش‌ها و ابزارهاي ويژه، بسيار دشوار و گاه، ناممکن است؛ ازاين‌رو، در هر دوران، تلاش‌‌هايى صورت گرفته تا بازيابى احاديث، آسان‌تر و سريع‌تر به انجام رسد تا هم بهره‌‌ورى پژوهش‌‌ها افزوده گردد و هم رغبت ناآشنايان به استفاده از چنين منبع لايزالى، افزايش يابد؛ تلاش‌هايي از قبيل فهرست‌نگارى‌‌هاى گوناگون جامع يا منتخب تا معاجم لفظى رايانه‌‌اى و مكتوب دوران معاصر. مركز تحقيقات كامپيوترى علوم اسلامى، با توليد نخستين نرم‌‌افزار معجم لفظى «بحارالأنوار»، راهى را گشود كه سال‌‌ها بعد، با تدوين معاجم لفظى مكتوب، پى گرفته شد، اما نياز به بازيابى مفهومى روايات، همچنان خواسته‌‌اى ضرورى، ولى بى‌‌پاسخ بود. نگارش كتبى همچون «سفينة البحار» و يا «مستدركات» آن و تبويب و ارائه دسته‌‌بندى‌‌هاى متنوع از احاديث، گام‌‌هايى مبارك در چنين مسيرى بى‌‌انتها بشمار مى‌‌رود. مركز تحقيقات نيز از همان اوان تأسيس، به همت بنيان‌‌گذاران و حاميان خويش، به‌ويژه مقام معظم رهبرى، حضرت آيت‌الله‌العظمى خامنه‌‌اى (مدظله‌‌‌العالى)، تلاش خود را در اين راستا آغاز نمود. تهيه فرهنگ موضوعى «بحارالأنوار»، آرزويى ديرين بود كه از اواخر دهه شصت، جمعى از فرهيختگان حوزه علميه قم را بر آن داشت تا با همراهى گروهى از متخصصان رايانه به تهيه «نرم‌‌افزار معجم موضوعى بحارالأنوار» همت گمارند. اين مهم، در ابتدا، با چكيده‌‌نويسى روايات آغاز گرديد و كليه مجلدات كتاب كه تا آن زمان به شكل حروفى منتشر شده بود، در دستور کارگروه بزرگى از پژوهشگران قرار گرفت. در مرحله نخست، از مجلدات 110گانه «بحارالأنوار» با حذف افزوده‌‌ها، اجازات، فهرست‌‌ها و بخش منتشرنشده «مجلدات 34-29»، 95 جلد چكيده‌‌نويسى گرديده و به‌طور ميانگين، از هر حديث، دو چكيده استخراج شد. تعداد اين چكيده‌‌ها كه بعدها نام موضوع را به خود گرفت، بالغ بر يك‌صد و بيست‌ودو هزار و نهصدوشصت موضوع مى‌‌باشد. در مرحله بعد، محورهاى اصلى هر موضوع، در قالب مدخل‌‌هايى مركب و دو ركنى، به نام «نمايه»، تعيين گرديد. با ثبت بيش از سيصدونود هزار «نمايه» آشكار است كه براى هر موضوع، به‌طور متوسط، سه «نمايه» اختصاص يافته است. تعداد فراوان محققان چکيده نويس و نمايه‌ساز، حجم انبوه اطلاعات توليدشده،‌ عظمت كتاب «بحارالأنوار»، تنوع مضامين، تعدد برداشت‌‌هاى ممكن از هر روايت، اهتمام بر استيفاى جميع جوانب و طول زمان انجام هر مرحله، از جمله عواملى است كه چنين كارى را همواره با مشكلات عديده روبه‌رو خواهد ساخت. حال اگر ابتكارى و نوين ‌‌بودن اين روش، عدم وجود ابزارهاى لازم، همچون اصطلاح‌نامه‌‌هاى عمومى و تخصصى و بانك نمايه‌‌ها و واژگان منتخب و حتى محدوديت‌‌هاى فنى رايانه دوران آغاز اين حركت را به خاطر آوريم، دشوارى انجام طرحى چنين عظيم، خود را بيشتر نمايان خواهد ساخت. مجموعه‌‌اى از عوامل مذكور، ضرورت افزودن مرحله‌‌هاى هماهنگ‌‌سازى در هر مرحله را آشكار ساخت و زمانى بسيار طولانى را به خود اختصاص داد. هرچند حجم زمان صرف شده در اين مرحله، در مقايسه با مراحل قبل، چندان چشمگير نبود، اما چون براى حفظ هماهنگى بيشتر و يکساني افزون‌تر، از تعداد بسيار محدودترى از محققان بهره جسته مى‌‌شد، ساليانى از زمان توليد برنامه را مصروف نمود. در مرحله بعد، براى هريك از نمايه‌‌ها، كليدى‌‌ترين واژه‌‌ها و اصطلاحات با نام «كليدواژه‌‌ها» ثبت گرديد كه اين واژگان، محورى‌‌ترين عناوين هر روايت بشمار مى‌‌روند و گرچه، در روند توليد، در آخرين مرحله ثبت مى‌‌گردند، ولى در مسير بازيابى، نخستين مرحله پژوهش را شكل مى‌‌دهند؛ يعنى در هر تحقيقى بايد كليدى‌‌ترين و اصلى‌‌ترين محور هر خواسته را تعيين نمود و به اصطلاحى‌‌ترين شكل رايج بيان كرد و سپس اين واژه را در فهرست كليدواژگان جستجو نمود. پس از يافتن كليدواژه مقصود، با انتخاب آن به فهرستى از نمايه‌‌ها دست خواهيم يافت كه هريك به سبب داشتن قيدى افزون‌تر، نسبت به كليدواژه اصلى، مجموع روايات مربوط به آن كليدواژه را به گروه‌هاى كوچك‌تر محدود مى‌‌كنند. با يافتن يك يا چند عنوان مورد نظر و با انتخاب آنها، فهرستى از موضوعات، آشكار خواهد گرديد كه هريك، از روايتى استخراج گشته‌‌اند و انتخاب هركدام، كاربر را به نشانى و متن كتاب «بحارالأنوار» منتقل خواهد ساخت. تعداد كليدواژه‌‌هاى «بحارالأنوار» كه بالغ بر يک‌ميليون‌و‌دويست هزار عدد مى‌‌باشد، نشانگر انواع مسيرهاى بازيابى هر روايت است؛ يعنى اگر دستيابى به هر حديثى را از طريق كليدواژه، نمايه و موضوع تصور نماييم، در برنامه حاضر مى‌‌توان به بيش از يک‌ميليون‌و‌دويست هزار طريق مختلف، به روايات دست يافت و با لحاظ تعداد احاديث «بحارالأنوار»، به‌طور متوسط براى رسيدن به هر حديث، ده مسير مختلف در اختيار داريم. از سوى ديگر اين تعداد انبوه در فهرست كليدواژه‌‌ها، در ضمن شانزده هزار اصطلاح غير مكرر مندرج شده كه به‌خوبى ميزان بالاى هماهنگى واژگان را به نمايش مى‌‌گذارد. از آنجا كه معجم موضوعى، فرهنگى مفهومى و معنامحور است، تعدد معانى واژگان و دلالت الفاظ متعدد بر معناى واحد، از عللى بود كه تدوين نظام‌‌هاى مشتركات و مترادفات را الزامى مى‌‌ساخت. در نظام مشتركات، هر واژه، به معانى مختلفى كه ممكن است از آن در برنامه حاضر اراده شود، تفكيك مى‌‌گردد و در نظام مترادفات، واژه‌‌هاى داراى معناى واحد، به‌صورت ماشينى به واژه مرجع ارجاع داده مى‌‌شود. دقت در ثبت كليدواژه‌‌ها در عين آنكه مانع از همسان‌‌سازى مفاهيمى متفاوت بود كه داراى اختلافات معنايى دقيقى مى‌‌باشند، ولى لزوم ارجاع بين چنين واژه‌‌هايى، نظام مرتبطات را بنيان نهاد و ضرورت ارجاع مفاهيمى كه در معجم استخراج نشده بودند به معانى متقارب موجود، مرتبطات محض را پديد آورد. موارد ديگري که بايستي در استفاده از برنامه بدان توجه نمود عبارتند از: در صورت تكرار روايتى در كتاب، هر مورد به‌صورت جداگانه، موضوع‌پردازي شده، ولى همان معناى واحد ممكن است با الفاظى متفاوت بيان شده باشد؛ هرچند، كوشيده‌‌ايم نمايه‌‌ها و كليدواژه‌‌ها را تا حد ممكن يکسان كنيم. اگر در صدد فحص كامل‌تر درباره مفهومى هستيد، در كنار اصطلاح اصلى به مفاهيم اعم، اخص و وابسته‌‌اى كه در فهرست مرتبطات عرضه مى‌‌گردند، مراجعه فرماييد. وجود تفاوت‌‌هاى دقيق و غفلت‌‌هاى رايج در حين ذخيره يا بازيابى، همواره مى‌‌تواند بخشى از پاسخ‌‌ها را از ديد شما پنهان سازد. براى پرهيز از اعمال سليقه‌‌هاى مختلف و جهت جلب اعتماد محققان به شيوه معاجم معنايى، در نسخه حاضر تنها به استخراج موضوعات بيّن اكتفا كرده‌‌ايم و در گام اول، فرهنگى عمومى از روايات اهل‌بيت(ع) را ارائه داده‌‌ايم. اميد است كه در نسخه‌‌هاى بعد بتوانيم بر اساس نيازهاى روز و طبق اصطلاحات رايج علوم و فنون، به‌ويژه در حوزه علوم انسانى، معجمى جامع‌تر را در اختيار محققان قرار دهيم. درك معانى بلند سخنان معصومان(ع) و عرضه آنها در قالب موضوعاتى موجز و گويا، به‌ويژه در حجمى چنين فراوان، خالى از خطا نخواهد بود، ولى حتى اگر استخراج موضوعات و ارتباط آنها با متن روايات، محل تأمل محققان باشد، اطلاعات برنامه، عرضه‌كننده نظامى الفبايى از معارف دينى و سلسله روابط درونى مفاهيم مذكور است كه خود مى‌‌تواند به‌عنوان دستاوردى مستقل به كار آيد. نسخه اول اين برنامه، پس از گذشت 16 سال فعاليت علمي، در قالب نرم‌‌افزارهاى معجم موضوعى مركز، به مشتاقان عرضه گرديد كه خود دستاورد تلاشى طولانى در طراحى و توليد برنامه‌‌اى قدرتمند در عرصه فرهنگ‌‌هاى موضوعى است. اينک با تلاشي چندساله، نسخه جديد اين نرم‌افزار در قالب کتابخانه استاندارد و نسل جديد معجم‌هاي موضوعي با عنوان نسخه 2، به محققان و پژوهشگران علوم اسلامي تقديم مي‌گردد. لازم به ذکر است که محتواي اين نسخه، همان داده‌هاي نسخه 1.5 مي‌باشد لکن به لحاظ ساختاري، قابليت‌هاي مهم و امکانات کاربردي جديد در اين نسخه ارائه ‌شده است. امکانات و قابليت‌ها: اصلاح آدرس‌دهي‌ها و ارتباط مستقيم لينک آن به فقره مورد نظر در روايت به‌منظور مشاهده دقيق محل مورد استناد و ارجاع در روايت. ريشه‌ها: فهرست ريشه كليدواژه‌‌ها، از امكانات جانبى نظام برنامه معجم موضوعى است و مى‌‌تواند ياريگر محققان در دستيابى به شكل‌هاي مختلف اصطلاحات و مشتقات باشد. اين قابليت، در نسخه‌هاي نخستين موجود نبود. کتا‌بخانه: در اين نسخه، 20 عنوان کتاب شامل «بحارالأنوار» ، ترجمه‌ها، شروح و معجم‌هاي لفظي قرار داده شده است تا کاربر را در مسير سريع‌ترسازي تحقيق خويش رهنمون سازد. مجموع کتب اين نسخه برنامه، به 166 جلد کتاب مي‌رسد. لينک متن و شرح: در اين نسخه، «بحارالأنوار»، به کتب شرح و ترجمه متصل شده؛ بنابراين، اگر کاربري به روايتي مراجعه نمود، مي‌تواند ترجمه آن‌ را نيز در صورت وجود در کتب مربوطه ببيند. آيات در کتب: اين امکان، با ارائه متن قرآن کريم و با قابليت جستجو و بازيابي آيات در متن کتاب بحارالأنوار و ساير کتب برنامه، آگاهي بر تفسير روايي آيات و مواضع قرار گرفتن هر آيه در کتب را براي کاربر ممکن مي‌سازد. ويژگي‌هاي قالب جديد الف) بدون ترديد، قالب قديم معاجم موضوعي مرکز با وجود آنکه در زمره افتخارات برنامه‌نويسي مرکز تحقيقات کامپيوتري به شمار مي‌رود لکن استفاده از آن براي غالب کاربران، اندکي دشوار و داراي پيچيدگي است؛ ازاين‌رو مي‌توان مهم‌ترين ويژگي قالب جديد نرم‌افزارهاي موضوعي را سهولت کاربري و نيز ساده‌سازي محيط استفاده از نرم‌افزار دانست. در اين نسخه دسترسي به موضوعات از طريق کارتابل موضوعات فراهم شده و کاربر مي‌تواند به راحتي از مسير کليدواژه، نمايه و موضوع به احاديث مد نظر خود دست يابد. همچنين در کارتابل جستجو گزينه جستجو در موضوعات گنجانده شده است تا کاربر با کمک فراداده‌هاي منتسب به هر متن، دقيق‌تر و نزديک‌تر به مفهوم به نتايج جستجوي خود دست يابد. ب) در نسخه‌هاي نخستين، با توجه به محدوديت‌هاي فني و ابزاري آن دوران، انتقال متن جهت فيش‌برداري‌هاي پژوهشي صرفاً با استفاده از محيط يادداشت داخل برنامه امکان‌پذير بود و امکان ارتباط مستقيم با ويرايشگرهايي چون MS-Word يا حتي حافظه موقت سيستم جهت انتقال متون وجود نداشت که در اين نسخه امکان انتقال متون به حافظه موقت (Clipboard)، محيط MS-Word و محيط يادداشت نور فراهم شده است. ج) در نسخه‌هاي پيشين که همگي در قالب‌هاي قديم عرضه مي‌گرديد، تغيير اندازه صفحه نمايش نرم‌افزار براي کاربر غيرممکن بود ازاين‌رو به‌منظور سازگارسازي نرم‌افزارها در دستگاه‌هايي با رزولوشن‌هاي بالا، امکان بزرگ‌نمايي و (Resize) براي محيط کاربري به‌دلخواه کاربر در نظر گرفته شده است.