کتاب رساله حقوق امام سجاد (ع)

آثار مکتوب به‌جامانده از امام سجّاد علیه‌السلام در صحیفه خلاصه نمی‌شود، بلکه احادیث فراوان از ایشان به یادگار مانده است و در میان این احادیث نام «رساله حقوق» درخشش ویژه دارد. رساله حقوق امام سجّاد علیه‌السلام از این نظر که حقوق، تکالیف و وظایف اصلی انسان را یکجا و در کنار هم گرد آورده است، روایتی منحصربه‌فرد است، زیرا حقوقی که در این رساله مطرح شده، محدود به حقوق اجتماعی نیست، بلکه گستره حقوق در اخلاق اسلامی بسیار وسیع است و شامل چهار قلمرو می‌باشد: ۱) حق خدا و ماورا طبیعت بر انسان؛ ۲) حق انسان بر خود؛ ۳) حق دیگران بر انسان؛ و ۴) حق طبیعت بر انسان.

با وجود اینکه شرح‌های فراوانی بر «رساله حقوق» نوشته شده، عمده این شرح‌ها افزون بر درازدامن و مفصّل بودن، بدون توجّه به نکات موشکافانه که در سخن امام‌سجّاد علیه‌السلام نهفته، نگارش یافته است. ازاین‌رو، کتاب «رساله حقوق امام سجاد (ع)؛ ارزیابی سندی، تحلیل انتقادی نسخه‌ها و شرح متن» درصدد است اولاً: از نظر سبک و روش کار، با تمرکز بر متن رساله حقوق و ژرف‌اندیشی در ظرایف کلام زین‌العابدین علیه‌السلام، در حدّ توان، پرده از زوایای پنهان سخنان آن حضرت بردارد و ثانیاً: اشاره‌های توحیدی امام سجّاد علیه‌السلام را در حدّ فهم نویسنده نشان دهد. بدین ترتیب، توجّه اصلی نگارنده در این شرح، به استخراج نکات و ظرایف سخن امام سجّاد علیه‌السلام به‌ویژه نکات توحیدی معطوف خواهد بود.

این کتاب در دو فصل سامان یافته‌است؛ در فصل نخست، به شرح متن رساله حقوق و در فصل دوم، به روش‌شناسی بررسی سند و متن روایات به‌طور عام و ارزیابی سند و تحلیل تطبیقی انتقادی نسخه‌های رساله حقوق پرداخته است.

مؤلف این کتاب از شاگردان حضرت آیت‌الله بهجت و آیت‌الله سعادت پرور پهلوانی تهرانی بوده و اکنون دانشیار دانشگاه تربیت مدرس است.