کتاب انوار الملکوت

سید محمدحسین حسینی طهرانی از علما و عرفای معاصر، فرزند -آیت الله- سید محمدصادق طهرانی، در ۱۲ مرداد ۱۳۰۵ (۲۴ محرم ۱۳۴۵) در طهران متولد شد. پس از تحصیلات ابتدائی، دوره آموزش مکانیک و ماشین سازی را گذراند. سپس به تحصیلات علوم دینی حوزوی روی آورد. در سال ۱۳۴۶ قمری، به قم رفت و در مدرسه حجتیه آنجا مقیم شد.

اقامت در قم : وی از همان سالهای اول به جمع شاگردان علامه طباطبائی پیوست و در سطوح مختلف علمی و مجاهدات عملی در طی مدت ۷ سال از استادان آنجا، بهره‌های علمی فراوانی برد و در همین مدت به درجه اجتهاد نائل آمد و از دیدگاه عرفانی نیز مراتب توحید و تجرد را درنوردید بطوری‌که علامه طباطبایی بسیار به وی عشق می‌ورزید، اوج این علاقهٔ قلبی در پاسخ نامهٔ علامه طباطبایی به وی که در خصوص هجرت به نجف استجازه کرده بودند منعکس شده‌است.

هجرت به نجف : وی برای تکمیل تحصیلات علوم دینی درآغازسن ۲۷ سالگی بهعراق رفت و در نجف ساکن گردید.درآنجاازمحضرعلماو فقها ی بزرگ نجف کسب فیض نموده و به کسب درجه اجتهاد نائل آمد.درمسائل عرفانی وسلوکی بنابه توصیه علامه طباطبائی درابتدابا شیخ عباس قوچانی (وصی مرحوم سیدعلی قاضی طباطبائی )آشناودرمسائل سلوکی وعرفانی باایشان حشرونشرپیداکردوبعدبه خدمت سید جمال الدین گلپایگانی و شیخ محمدجواد انصاری همدانی رسید.سرانجام باراهنماییهای شیخ عباس قوچانی به حضور سید هاشم حداد (ازشاگردان افضل سیدعلی قاضی طباطبائی)رسیدوفصل نوینی درزندگی توحیدی وعرفانی وی پدیدآمد.

بازگشت به تهران : وی به سال ۱۳۷۷ هـ ق، در سن ۳۳ سالگی بعد از رسیدن به اجتهاد به جهت ترویج شعائر دینی، بنا به دستور محمدجواد انصاری همدانی به طهران بازگشت و به عنوان امام جماعت در مسجد قائم مشغول وعظ و ارشاد مردم و اقامه نماز شد.

شخصت سیاسی و مبارزاتی وی : وی همیشه تشکیل حکومت اسلامی را یک وظیفه الهی می‌دانست؛ و در قضایای ۱۵ خرداد با سابقه آشنائی اش با آیت الله خمینی به همکاری و همفکری پرداخت. با پیروزی انقلاب و تأسیس حکومت اسلامی، در شکل‌گیری قانون اساسی و پیش نویس آن بر «حاکمیت اسلام و محوریت ولایت فقیه» تأکید و جهت تصویب آن در مجلس خبرگان تلاش نمود. وی در خلال ملاقات‌هایش با آیت الله خمینی، دیدگاه‌ها و پیشنهادهایش را توسط آیت‌الله مرتضی مطهری عرض کرد. او در سال ۱۴۰۰ هـ ق، به امر استادش (سیدهاشم حداد) از سیاست موجود کناره‌گیری کرد و به مشهد رفت و مدت پانزده سال آخر عمر خود در آنجا بود. در این مدت، علاوه بر ترویج دین و تربیت شاگردان و طلاب، به تألیف و نشر (دوره علوم و معارف اسلام) پرداخت و آثار بسیاری در همین زمینه از خود برجای گذاشت.

درگذشت : علامه طهرانی، روز ۱۷ تیر ۱۳۷۴ (۹ صفر ۱۴۱۶) در مشهد درگذشت. مدفن وی در قسمت جنوب شرقی صحن انقلاب (عتیق) در آستانه کفشداری می‌باشد.

کتاب «انوار الملکوت» تألیف علامه آیة‌الله حاج سیّدمحمّد حسین حسینی طهرانی پیرامون نور ملکوت روزه، نماز، مسجد، قرآن و دعا  میباشد

این مجموعه از منظری توحیدی و عرفانی به اسرار روزه، نماز، مسجد، قرآن و دعا می پردازد، حاصل بیانات مرحوم علامه آیةالله حاج سیّد محمّد حسین حسینی طهرانی در ماه مبارک رمضان 1390 در مسجد قائم طهران است که چکیده آن توسط خودشان در جُنگهای خطی ثبت گردیده بود تا در فرصت مناسب با تنظیم و تبویب و شرح و توضیح در اختیار سالکان طریق حقیقت قرار گیرد.

در زمان حیات علامه طهرانی مباحث مربوط به قرآن در 4 جلد تحت عنوان «نور ملکوت قرآن» از سلسله مباحث «أنوار الملکوت» به چاپ رسید، ولی عناوین دیگر بحثها، به علّت اشتغال ایشان به تألیف کتابهایی چون الله شناسی، معاد شناسی، امام شناسی و... به تعویق افتاد. لذا بعد از ارتحال ایشان، آیة الله سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی حسب الامر والد محترم، با اهتمام به این امر به تنظیم، تحقیق و ترجمه این آثار نورانی و پرمحتوی پرداختند و در 2 مجلد مطالب مربوط به نور ملکوت روزه، نماز، مسجد، قرآنو دعا را به عرصه علم و معرفت تقدیم نمودند.

جلد اول این کتاب مباحث نور ملکوت روزه، نماز و مسجد را شامل می گردد که مباحث آن در 14 مجلس با محوریت تفسیر آیات و روایات مطرح شده است.حقیقت روزه فقط امساک در خوردن و آشامیدن نیست، اهمیت روزه در حصول ملکه تقوی، بیان علت وجوب افطار برای اصحاب سفر و مرض، رعایت هفت امر ضروری جهت نیل به علت غایی روزه از اهم عناوین بخش اول این کتاب می باشد.

بررسی نور ملکوت نماز و مسجد از بخش های بعدی جلد اول کتاب است که عناوین مهم آن عبارتند از: نماز وسیله ای برای محو قلب و حقیقت خود در عظمت حضرت حق، حقیقت نماز حضور قلب است و حضور قلب مستلزم نفی خواطر می باشد، شرط مهم حضور قلب اقبال به حق در همه افعال و اقوال صلاة است، نماز معیار و میزان توحید و شرک است، توحید مکفّر ذنوب است، نماز تا حدی اهمیت دارد که در هیچ حال ساقط نمی شود، نهی قرآن و اخبار از بدون توجه نماز خواندن، علت استحباب خواندن نماز در مسجد، عمارت و تعمیر باطنی مساجد به کثرت مصلین و توجه و حضور قلب است، احادیثی در کیفیت ساختن مساجد و فوائد آمد و شد کردن به مساجد.

علامه طهرانی در قسمتی از جلد اول کتاب با استناد به قرآن کریم علّت غائى روزه را وصول به ملکه تقوى دانسته و پس از بر شمردن مراتب سه گانه روزه (روزه‏عام، روزه خاصّ و روزه خاصّ الخاصّ)‏با تفسیر و تبیین آیات و روایات شرائط هفتگانه‏اى مورد تأکید علمای اخلاق و عرفان را که براى صوم الخاصّ لازم است، چنین بر می شمرند: اوّل: چشم پوشیدن و نگهدارى آن از رها شدن آن به سوى هر چه مذموم و مکروه است. دوّم: نگاهداشتن زبان از هر چه گفتنش شایسته نیست. سوم: نگاهداشتن گوش از هر چه شنیدن آن برای انسان حرام و مکروه شمرده شده، بلکه شنیدن چیزهای مباح که بر انسان نفعی ندارد. چهارم: نگاهداشتن بقیّه اعضاء بدن از گناه؛ مانند دست و پا و پوست بدن و موی بدن.

پنجم: کفّ بطن از خوردن غذاى حرام و مشتبه در وقت افطار و سحر و در طول شب. ششم: خوددارىاز زیاده خوردن در وقت افطار. هفتم: آنکه دل بعد از افطار مضطرب و معلّق بین خوف و رجا باشد، و مبادا او را عُجب و خودپسندى فراگیرد؛ چون از کجا مى‏داند که آیا روزه او قبول شده و از مقرّبین درگاه خداست، یا ردّ شده و جزء مطرودین است!

وی در جلد دوم این کتاب مطالب مربوط به نور ملکوت قرآن و دعا رادر 19 مجلس بیان می کند که در قسمت اول آن، نور ملکوت قرآن طی تفسیر آیاتی از کلام الله مجید مورد بررسی قرار گرفته که برخی از عناوین آن عبارتند از: بر جمیع افراد بشر لازم است که از قرآن تبعیت کنند، آیات قرآن تماماً برای دعوت به توحید و کشاندن مردم به وحدت و تجرد است، قرآن کتاب حقیقت و معالجه افراد است، شفاعت قرآن در روز قیامت با نیکوترین وجه، انسان با قرآن غنی و بدون آن فقیر است، قرآن برای مومنین شفاء و رحمت و برای ستمکاران موجب مزید شقاوت است، شواهدی که قرآن دارای باطن و ظاهری است، احکام قرآن جاودان است، امام علیه السلام و قرآن قابل تفکیک نیستند.

نور ملکوت دعا نیز در قسمت دوم این جلد بررسی می شود که: دعا روح عبادت و عبادت روح دین است، علل عدم استجابت دعا، انسان باید همیشه خدا را بخواند و در جمیع امور به او متوسل شود، دعا عالی ترین هدیه آسمانی است که خدا برای پیغمبران و محبان خود قرار داده است، دعا برای بنده حال انقطاع به سوی خدا می آورد، علت تبدیل بلاء و قضاء الهی به وسیله دعا برخی از عناوین مهم آن هستند.

علامه طهرانی مؤلف کتاب در آخرین مجلس کتاب به شرایط بیست و پنج‌گانه دعا مانند ملاحضه نمودن اوقات دعا، انتخاب مکان‌های شریف برای دعا، صدقه دادن قبل از دعا، امیدواری به اجابت دعا، مجتمعاً دعا نمودن، اعتماد به غیر خدا نداشتن و ... اشاره می‌نمایند.

مولف : علامه سید محمد حسین طهرانی

ناشر : انتشارات مکتب وحی