نوگرایی آیت الله جوادی آملی در نوشتن رساله توضیح المسائل/نمونه ای از فتاوا فرهنگ دین و اندیشه روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: رساله‌های عملیه به مرور سازگاری خود را با زبان و زمان مخاطبان خود را از دست داده به گونه‌ای که امروزه کم‌تر کسی از مردم را می‌توان یافت که به آن مراجعه مستمر داشته و احکام روزمره خود را از آن دریافت نمایند.
فرهنگ > دین و اندیشه - روزنامه جمهوری اسلامی نوشت:رساله‌های عملیه به مرور سازگاری خود را با زبان و زمان مخاطبان خود را از دست داده به گونه‌ای که امروزه کم‌تر کسی از مردم را می‌توان یافت که به آن مراجعه مستمر داشته و احکام روزمره خود را از آن دریافت نمایند.
بیان برخی احکام غیر ضرور و حتی شبهه انگیز، وجود واژه‌ها و جمله‌های فنی و ویژه کتاب‌های علمی، نبود مسائل جدید و مورد نیاز جوامع امروزی و ادبیات پیچیده و نامفهوم؛ از مشکلات رساله‌های موجود می‌باشد.
خوشبختانه امروزه برخی از مراجع در صدد بر آمده‌اند کاستی‌های رساله‌های گذشته را بر طرف نمایند و حضرت آیت‌الله جوادی آملی نیز این گام را بر داشته و نخستین جلد از رساله ایشان با شیوه نو منتشر شده است. نثر روان و جذاب، پرداخت مسائل لازم و کاربردی، نگاهی اجتماعی و متجدد، تلفیق بیان ابتدایی مسائل با پرسش و پاسخ و چاپ مناسب از امتیازات این رساله عملیه است. جلد اول این رساله در 424 صفحه تنظیم شده است که حدود نیمی از آن به پرسش و پاسخ اختصاص یافته است.
مسائل اجتهاد و تقلید، احکام طهارت، احکام نماز، احکام خمس، احکام خرید و فروش و احکام اجاره، موضوعات بخش اول رساله را تشکیل می‌دهد و موضوعات متنوع که مورد پرسش مومنان بوده است، بخش استفتائات این مجموعه می‌باشد. چنان که اضافه کردن بخش «مسائل جدید» از قبیل خدمات فرقه‌ها، انتخابات، تذهیب قرآن، حقوق تالیف و نشر، واگذاری حق وامگیری، پرداخت دین با لحاظ تورم، احکام تشریح، تغییر جنسیت، احکام عزاداری، احکام امداد رسانی در حوادث و احکام اهل کتاب از ابتکارات این رساله می‌باشد.
به عنوان مثال حضرت آیت‌الله جوادی آملی در باره حق تالیف که مورد اختلاف فقها است می‌فرمایند: «حق طبع، ترجمه و نشر آثار، مختص به صاحب تالیف است. اگر بدون اذن قبلی وی چنین کاری انجام شود، باید با تادیه حقوق مزبور، رضایت وی تحصیل شود.» و یا در باره رایت سی دی و شکستن قفل آن می‌نویسند: «اگر تولید برنامه، نظیر تالیف حق پدیدآورنده آن است و قفل گذاشتن به معنای منع استفاده غیر مجاز دیگران است، رایت و استفاده از آن، مشروط به کسب رضایت صاحب حق است، مگر آنکه صاحب حق، پس از شکستن قفل از حق خود اعراض کرده باشد و اعراض او احراز شود.».
از فتاوای قابل توجه آیت‌الله جوادی در باره پرداخت با لحاظ تورم است. ایشان در این باره می‌فرمایند: «باید تفاوت قدرت خرید و مقدار تورم لحاظ شود؛ سپس مجموع آن تادیه شود». چنان که در باره طهارت اهل کتاب می‌گویند: «اهل کتاب ذاتاً پاک‌اند و اگر بر اثر آلوده شدن به چیزهای نجس، متنجس شوند، با تطهیر پاک می‌شوند». و نیز «استفاده از غذاهای اهل کتاب، در صورتی که به چیزهای نجس مانند شراب، گوشت خوک و... آلوده نشده باشد، جایز است». ایشان همچنین در باره تغییر جنسیت هم که از موضوعات اختلافی در دوره جدید است می‌فرماید: « تغییر جنسیت حرام نیست».
این مرجع تقلید در باره عزاداری امام حسین(ع) نیز می‌فرمایند: «چیزی که در شرایط کنونی، مایه وهن اسلام است، مانند قمه زدن و... جایز نیست. چیزی که مایه تعظیم شعائر است یا سبب هتک نیست، مانند زنجیر زدن جایز است».
*برخی از مراجع در صدد بر آمده‌اند کاستی‌های رساله‌های گذشته را بر طرف نمایند و حضرت آیت‌الله جوادی آملی نیز این گام را بر داشته و نخستین جلد از رساله ایشان با شیوه نو منتشر شده است
*اضافه کردن بخش «مسائل جدید» از قبیل خدمات فرقه‌ها، انتخابات، تذهیب قرآن، حقوق تالیف و نشر، واگذاری حق وامگیری، پرداخت دین با لحاظ تورم، احکام تشریح، تغییر جنسیت، احکام عزاداری، احکام امداد رسانی در حوادث و احکام اهل کتاب از ابتکارات این رساله می‌باشد
