کتاب سلوک با فرزند: نه حرف من, نه حرف تو, حرف خدا

این کتاب در ابتدا با بیان نکات مبنایی و نگرشی در حوزه تربیت فرزند آغاز می شود: «پدر و مادر باید بدانند که بنده خلق شده اند و باید بندگی کنند و در تربیت فرزندشان جلوه های عبودیت را آشکار سازند و هر توصیه ای را که نتیجه اش خروج از ذی عبودیت است مردود بشمارند.

بعد کم کم نوبت به نکات کاربردی می رسد؛ نکاتی که می تواند پاسخ سوالهایی باشد از جنس همان سوالهایی که در ابتدای این مطلب خواندید. سوالهایی که در طی روز و شب هر پدر و مادری با آنها روبرو می شود. اما به این سوالها بر اساس آیات و روایات، و همچنین سیره و توصیه های اخلاقی علما جواب داده می شود. هم نشینی آیات و روایت با نکات عقلی و خاطرات و حکایات تاریخی و دینی باعث شده تا کتاب شیرین و خواندنی شود.

از نظر سیر زمانی، سلوک با فرزند از دوران پیش از بارداری شروع می شود و توصیه های تربیتی که پدر و مادر باید قبل از فرزند دار شدن به آنها توجه داشته باشند ذکر می گردد. بعد نوبت به زمان بارداری و تولد و... می رسد و تا جوانی و مسائل مرتبط با ازدواج و اشتغال فرزندان ادامه پیدا می کند. نکات تربیتی هم متناسب با همین سیر زمانی در دل کتاب گنجانده شده اند.

همانطور که گفته شد بسیاری از ما والدین نه تنها به جواب درست برای همه سوالهای تربیتی خود دست پیدا نمی کنیم، که بعضاً به اهمیت و ضرورت خیلی از سوالهای مهم هم توجه نداریم. برای مثال چقدر به اهمیت توجه به مالکیت فردی فرزندانمان در خانه فکر کرده ایم و حدود آن را مورد توجه قرار داده ایم؟ یا چند بار وقتی به فرزندمان قولی داده ایم، متوجه آثار سوء عهدشکنی خود بوده ایم؟ این نکات برخی از فصلهای کتاب است که در ابتدا ما را با برخی مسائل بسیار مهم که تاثیرات شگرفی بر تربیت فرزندان دارد آشنا می کند و سپس پاسخ های محکم و کاربردی درباره آن مسائل ارائه می دهد.

نویسنده بعد از اینکه این نکته مهم و غالبا مغفول در امر تربیت را بیان می کند، راه حلی هم برای تاثیرگذار شدن نصیحت در فرزندان ارائه می دهد. و این در اغلب بخشهای کتاب وجود دارد. یکی از مزیتهای کتاب علاوه بر کاربردی بودن آن، واقع نگر بودن کتاب است. نویسنده در خلاء و برای پدر و مادران فرضی نسخه نپیچیده است. او پدر و مادران واقعی را که در دنیای واقعی امروز ما با امر تربیت مشغول هستند مد نظر داشته است. بنابراین وقتی به نکته ای مثل فضای مجازی و اینترنت می رسد واقع بینانه با موضوع برخورد می کند و در کنار بیان این نکته که نمی توان با تکلیف و امر و نهی فرزندان را از اینترنت جدا کرد، راهکارهایی برای نحوه مدیریت ارتباطهای مجازی فرزندان ارائه می کند.

موضوعاتی مانند نهادهای آموزشی، مراقبت در شوخی ها، شیر مادر، نظافت، نشاط در دوران بارداری، حریم والدین، محرومیت عاطفی، حق پذیری، برایش ارزش قائل شو، قهر کردن، دین گریزی، قصه گویی، خرید اسباب بازی و... از جمله موضوعاتی هستند که عناوین بخشهای مختلف کتاب را به خود اختصاص داده اند و نشان دهنده جامعیت کتاب هستند.

همه آنچه گفته شد «سلوک با فرزند» را مانند کتاب قبلی یعنی «سلوک با همسر» در جایگاه یک منبع تربیتی مناسب، کاربردی و دینی قرار می دهد که به همه موضوعات مبتلابه رابطه والدین و مربیان با فرزندان پرداخته است.

این کتاب به ظرایف تربیت کودک از پیش از بارداری تا ازدواج می پردازد و و از منظری الهی به تربیت فرزند می نگرد و در بخش هایی از کتاب به ذکر نکته هایی ناب از سالکان الی الله و عارفان می پردازد تا روشنگر مسیر پرپیچ و خم تربیت و لطایف آن باشد .مسلما آن کس که در شب ظلمانی چراغ برگرفته از آن کس که بی چراغ به راه افتاده است مسیر را بهتر می بیند و از خطرات آن آگاه است . نویسنده معتقداست که همه ما نیازمند این هستیم که بینش خود را در رابطه با تربیت فرزند اصلاح نماییم و اصلاح چنین بینشی بستگی تام و تمامی به انسان و حقیقت او دارد انسان شناسی غربی , فرزندی مادی تحویل می دهد و انسان شناسی الهی , فرزندی موحد که از سعادت حقیقی دار دنیاو عقبی برخوردار است .پدر و مادر باید بدانند که بنده خلق شده اند و باید بندگی کنند و در تربیت فرزندشان جلوه های عبودیت را آشکار سازند و هر توصیه ای را که نتیجه اش خروج از ذی عبودیت است مردود بشمارند . والدین باید به این حقیقت توجه داشته باشند که هم خودشان و هم فرزندانشان ابدی هستند و ابد در پیش دارند و در نتیجه باید به گونه ای انجام وظیفه کنند که نه ابد خودشان را تخریب کنند و نه فرزندانشان را از سعادت حقیقی دنیوی که سعادت ابدی اخروی را در پی دارد محروم نمایند و باید بدانندکه چنین تربیت و پرورشی بدون معرفت از اصول و ظرایف آن امری ناممکن خواهد بود که از علی علیه السلام نقل شده که به کمیل بن زیاد قدس سره فرمود:هیچ حرکت و فعالیتی نیست مگر آنکه تو در آن محتاج به شناخت معرفت می باشی ;« یا کمیل ما من حرکة الا و انت محتاج فیها الی معرفة » .

این کتاب شامل بخش های متعددی است . برخی از عناوین عبارتند از :

• گریه فرزند و فضیلت تحمل آزار او
• لزوم شدت پرهیز از مال حرام
• الگو و اسوه تربیتی
• راز دار فرزندت باش
• سازگاری و ناسازگاری والدین
• فرزندت را به چه گسی می سپاری ؟
• رسانه های همگانی
• برایش ارزش قائل شو
• تحقیر و تکریم و تنبیه
• با هدیه ای شادش کن
• مسائل سیاسی
• کنترل غریزه جنسی

در بخشی از این کتاب می خوانیم :

ای عزیز ! می گویند اعتماد به نفس به قدری قدرتمند است که می تواند هر مانعی را از سر راه انسان بردارد...

امروزه بسیاری از مربیان و معلمان و پدران و مادران همین مطلب را بدون هیچ قید و شرطی به فرزندان جامعه القا می کنند و به ابعاد آن به درستی توجه ندارند .تو باید به فرزندت تفهیم نمایی که اعتمادبه نفس هم بعد ایجابی دارد و هم بعد سلبی . از نظر اسلام و تعالیم توحیدی آن , بعد ایجابی چنین  نظریه ای پذیرفتنی نیست و با روح توحید و حقیقت هستی ناسازگاری دارد.بعد ایجابی اعتماد به نفس این است که انسان از هر نظر به خودش متکی باشد در حالی که هرچه بر شناخت و معرفت انسان نسبت به خود و خالقش افزوده می شود به عجز و ناتوانی و فقر ذاتی خویش بیشتر پی می برد و بر آن وقوف پیدا می کند و در دعای شریف عرفه حضرت سید الشهدا علیه السلام به این حقیقت تصریح شده است که : من با فقر و ناچیزی و نیازم به تو , به درگاهت توسل می جویم « اتوسل الیک بفقری الیک ». اما بعد سلبی اعتماد به نفس که عبارت است از عدم تکیه به دیگران , از نظر نظام توحیدی پذیرفته شده می باشد , چرا که توکل به خدا و توحید در توکل یعنی به دیگران تکیه و اعتماد مکن و سربار آنها مباش و از قدرت و توانایی و قوایی که حضرت محبوب جل جلاله استفاده کن و هرگز از او سبحانه غافل مباش و در همه حال و در هر کاری اعتماد و توکلت تنها به خدا باشد و بس ... آنجا که بذر را بر زمین می پاشی توجه داشته باش که خداست که کشاورز است نه تو ; « أ أنتم تزرعونه أم نحن الزارعون ».( کتاب سلوک با فرزند : نه حرف من , نه حرف تو , حرف خدا / صفحه 260 و 261 )

ناشر : نشر تراث