کتاب عقل و ادب ادامه ی انقلاب اسلامی در این تاریخ

بعد از کتاب «سلوک ذیل شخصیت امام خمینی«رضوان اللّه تعالی علیه»» و نظر به شخصیت إشراقی حضرت امام خمینی در راستای به صحنه آوردن تفکری که در این تاریخ به حاشیه رفته است و بعد از کتاب «امام خمینی«رضوان اللّه تعالی علیه» و سلوک در تقدیر توحیدی زمانه» در شناخت تاریخی که انقلاب اسلامی آن را شکل داده، لازم بود در موضوع روش و ادب حضور در چنین تاریخی سخن گفته شود. 

در مقدمه کتاب چنین آمده است:

بعد از کتاب «سلوک ذیل شخصیت امام خمینی«رضوان اللّه تعالی علیه»» و نظر به شخصیت إشراقی حضرت امام خمینی در راستای به صحنه آوردن تفکری که در این تاریخ به حاشیه رفته است و بعد از کتاب «امام خمینی«رضوان اللّه تعالی علیه» و سلوک در تقدیر توحیدی زمانه» در شناخت تاریخی که انقلاب اسلامی آن را شکل داده، لازم بود در موضوع روش و ادب حضور در چنین تاریخی سخن گفته شود. 

لذا در این رابطه سلسله نشست هایی به صورت سؤال و جواب با استاد طاهرزاده ترتیب داده شد که به جز قسمت اول این کتاب، بقیه ی قسمت ها همه، حاصل نشست های مذکور است. استاد سعی کردند روشن کنند برای پایداری و ریشه دواندن انقلاب اسلامی در این زمانه به عنوان فرهنگی که بنا است ماورای فرهنگ مدرنیته، ذهن ها را متوجه نحوه ی دیگری از زندگی نماید، باید نوعی از عقلانیت و ادبی خاص به صحنه آید که مخصوص ذات انقلاب اسلامی است. عقلانیت و ادبی که با شناخت روح تاریخ این دوران ظهور می کند که البته احساس آن چندان سهل نیست. ولی امید فراوان می رود با طرح موضوعاتی که این کتاب متذکر آن است بتوان آن عقل و ادب را که از لوازم ادامه انقلاب اسلامی است هرچه زودتر به صحنه آورد.

موضوعی که مؤلف محترم نیز بر آن تأکید دارند؛ دقت در تک تک نکاتی است که در شماره های متعدد تحت عنوان مقدمه ی کتاب مطرح شده، زیرا رویکرد اصلی کتاب با نظر به اشاراتی که این مقدمات دارند، معنای اصلی خود را در اختیار خوانندگان قرار می دهد. همچنان که نظر به حضور تاریخی انقلاب اسلامی در کتاب «امام خمینی و سلوک در تقدیر توحیدی زمانه» تبیین گردیده، در این کتاب با فرض آن موضوع، با خواننده ی کتاب سخن گفته می شود.

اگر بپذیریم در هر تاریخی، فهمی و خردی به صحنه می آید تا آن تاریخ ساخته شود و فهم زمانه است که تفکرِ مخصوص آن دوران را به ما می دهد؛ باید در نسبت بین انقلاب اسلامی و تفکر کمی تأمل کرد، همچنان که همه ی متفکران تاریخ در زمان خود از عقلِ معیّنِ زمانه خود برخاسته اند و از آن سخن می گویند. در قسمت «چگونه تفکر به تاریخ ما بر می گردد» سعی نویسنده آن است که خوانندگان متوجه باشند با ظهور انقلاب اسلامی چه عقلی به میان آمده است و معنای بی عقلی در این زمانه به چه معنا است و با کدام عقل است که می توان اهداف انقلاب اسلامی را تأمین کرد و کدام عقل است که به ما و به تاریخ ما بستگی ندارد. از این جهت می توان گفت این کتاب، قدمی در رسیدن به بلوغی است که در دهه ی چهارم انقلاب باید به صحنه آید.

در جای جایِ این کتاب، به درک تاریخی حوادث و جریان ها اشاره شده است تا ماورای هرگونه خصومت عادی و بدون آن که بخواهیم به دنبال مقصر بگردیم، تلاش شود نقص های تاریخی خود را بشناسیم و در رفع آن ها برنامه ریزی کنیم، بدون آن که بخواهیم از ارزش های اصیل خود عدول نماییم.

در بحث «جدال عقل و قلب در نظر به انقلاب اسلامی» که دومین قسمت کتاب را تشکیل می دهد؛ این نکته دنبال می شود ریشه ی مشکلاتی که در این زمانه گریبان گیرِ بشر شده، از کجاست، آیا می توان در فضایی که انقلاب اسلامی ایجاد کرده از آن ها عبور کرد و یا لااقل از گرفتارشدن در بند آن ها آزاد شد؟ از این جهت باید حجاب تفکری را که در این تاریخ بدان نیاز داریم، بشناسیم و با خودآگاهیِ تاریخی به آن حجاب نظر بیندازیم.

ملاحظه خواهید کرد که در این کتاب بنا نیست در فضای رجوع به انقلاب اسلامی، از یک فکر دفاع شود و با یک فکر مخالفت گردد، بلکه مؤلف محترم در صدد است با طرح این مشکلات نسبت به تاریخی که در آن هستیم تفکر را به میان آورد تا «عقل تاریخی» ظهور کند و بتوانیم به امکانات زمانه ی خود بیندیشیم، البته بدون ایدآل گرایی و بدون یأس.

مولف : استاد اصغر طاهرزاده

ناشر: انتشارات لب المیزان