کتاب علل گرایش به مادیگری

وضوع بحث علل گرایش به مادیگری است. پایه های فکری استاد شهید مطهری را می توان در “نظریه فطرت” ایشان جستجو نمود و شاید هم به همین جهت باشد که ایشان از فطرت با عنوان اصل مادر در معارف اسلامی یاد می نماید. نظریه فطرت استاد یکی از مهمترین نظریات منشا دین می باشد. ایشان معتقد بودند که دین امری فطری است چه در ناحیه بینشی و چه در ناحیه گرایشی. فطری بودن دین در ناحیه بینشی بدین معناست که گزاره “خدا وجود دارد” فطری است و در ناحیه گرایشی به معنای این است که انسان فطرتا به خدا گرایش دارد.

ماتریالیسم: موضوع بحث علل گرایش به مادیگری است. پایه های فکری استاد شهید مطهری را می توان در “نظریه فطرت” ایشان جستجو نمود و شاید هم به همین جهت باشد که ایشان از فطرت با عنوان اصل مادر در معارف اسلامی یاد می نماید. نظریه فطرت استاد یکی از مهمترین نظریات منشا دین می باشد. ایشان معتقد بودند که دین امری فطری است چه در ناحیه بینشی و چه در ناحیه گرایشی. فطری بودن دین در ناحیه بینشی بدین معناست که گزاره “خدا وجود دارد” فطری است و در ناحیه گرایشی به معنای این است که انسان فطرتا به خدا گرایش دارد.

از این روست که استاد مطهری، در مطالعات خود در باب دین گریزی اصل را بر دینداری نهاده و آنگاه به علل گرایش به مادیگری می پردازد. به عبارت دیگر از آنجا که ایشان معتقد بودند که دین فطری است و در نتیجه ذاتی انسان می باشد، گرایش به آن را مستغنی از دلیل دانسته و لذا به جای اینکه مانند دیگران به بررسی علل گرایش به دین و منشا دین بپردازند، با مسلم گرفتن اصل دینداری به بررسی علل گرایش به مادیگری می پردازند: “طرح این بحث به این کیفیت که علل گرایش به مادیگری چیست، طبعا نمودار این است که ما مدعی هستیم انسان بالطبع نمی بایست گرایش مادی پیدا کند.

مادیگری یک جریان مخالف طبیعت و فطرت انسان است و چون برخلاف اصل است باید به جستجوی علت آن پرداخت و از سببی که آن را برخلاف اصل و قاعده به وجود آورده کاوش نمود... این نظریه، درست برخلاف آن است که در کتب “تاریخ ادیان” معمولا اظهار نظر می کنند. نویسندگان آن کتب غالبا به دنبال این می گردند که چرا بشر گرایش دینی پیدا کرد؟ از نظر ما گرایش دینی نیازی به پرسش ندارد. آن کشش فطرت است، بلکه باید کاوش کرد که چرا بشر گرایش به بی دینی پیدا کرد؟”

از این مقدمه این استنباط را می توان نمود که شهید مطهری با توجه به پذیرش نظریه فطرت، وجود خداوند و دین را امری فطری تلقی نموده است و به جای آن درباره علل گرایش انسان به مادیگری به دنبال دلیل است و از همین روست که به تدوین کتاب “علل گرایش انسان به مادیگری” می پردازد.

بخشی از کتاب :

مقدمه : ماتریالیسم در ایران

تحولات روحی مؤلف

ماتریالیسم در جهان اسلام

شیوههای جدید تبلیغ ماتریالیسم در ایران

الف . تحریف شخصیتها : حافظ و حلاج

ب . تحریف آیات قرآن :

طرح مارکس برای مبارزه با مذهب

ماتریالیسم اغفال شده

تنها شرط لازم و کافی برای مفسر بودن !

منظور از تفسیر امام

تفسیر قرآن بدون آشنایی با شأن نزول آیات و تاریخ صدر اسلام

تفسیر " الذین یؤمنون بالغیب "

تفسیر " و با×خره هم یوقنون "

تفسیر " و یقیمون الصلوه "

تفسیر " خلود و جاودانگی " در قرآن

تفسیر معنی " الله "

ماتریالیسم

معانی مادیگری

آیا انسان بالفطره الهی است یا مادی ؟

سابقه تاریخی مادیگری

مادیگری در دوره اسلام

ماتریالیسم در قرون جدید

نقش کلیسا در گرایشهای مادی

الف . نارسایی مفاهیم دینی کلیسا :

. 1 تصویر انسانی از خدا

. 2 خدا از دید اگوست کنت

. 3 مقام الوهیت

. 4 دورههای سه گانه اگوست کنت

ب . خشنوتهای کلیسا :

. 1 سلب آزادی عقیده و دادگاه تفتیش عقاید

. 2 جنایت به عنوان مبارزه با جادوگری

نارسایی مفاهیم فلسفی غرب

مشکل علت نخستین

سخن هگل در علت نخستین به تقریر فلسفه اسلامی

ریشه ضعف فلسفه غرب در این مسأله

بنا به اصالت وجود ، ذات اشیاء همان وجود آنهاست

بنا به اصالت وجود ، حقیقت هستی مساوی است با وجوب ذاتی

فرق " دلیل " و " علت " در فلسفه هگل

وحدت " ذهن " و " عین " در فلسفه هگل

بی پایگی اصول هگل

ریشه نیازمندی اشیاء به علت :

نظر متکلمین : حدوث ، مناط نیازمندی به علت است

نظر فلاسفه قبل از ملا صدرا : امکان ذاتی ملاک نیازمندی به علت است

نظر صدرالمتألهین : تشکیک در مراتب وجود

جمع بندی این مبحث

نظر راسل در این مسأله

توحید و تکامل

متضاد پنداشتن نظریه تکامل با وجود خدا

پاسخ به فرض فوق

نتیجه مورد نظر قرآن از ذکر داستان آدم

به فرض ضدیت نظر به تکامل با ماوراء الطبیعه این نظریه ضد دین است نه ضد خدا

تقریر ضدیت نظریه تکامل با وجود خدا

اصل تکامل ، برعکس بیش از پیش وجود رابطه غائی بین موجودات را بیان می کند

آیا علم ازلی الهی و مشیت و اراده مطلق و ازلی مخالف نظریه تکامل است ؟

ازلیت ماده

خدا یا آزادی ؟

تصادف ، خدا ، علیت

اصل علیت مخالف با وجود خدا !

• مفهوم آفرینش :

آفرینش یا تحصیل حاصل است و یا تناقض ؟

فرق میان جعل بسیط و مرکب

قانون دوم ترمودینامیک و مشکل راسل

قانون علیت قانون تجربی نیست

• برهان نظم :

انتقادات دیوید هیوم بر برهان نظم

خلاصه نظریات هیوم در تقریر و انتقاد از برهان نظم

بررسی ایرادهای هیوم

آیا برهان نظم یک برهان تجربی است ؟

اشتباه هیوم در اینکه برهان نظم از قبیل یافتن شباهت میان جهان و مصنوعات انسان است

فرق صنع بشری با صنع خداوند

اشتباه هیوم در اینکه برهان نظم را برهان اثبات همه صفات کمال الهی پنداشته است

اشتباه دیگر هیوم در کاربرد برهان نظم

نارسایی مفاهیم اجتماعی و سیاسی

خدا پشتوانه استبداد سیاسی

آزادی سیاسی و اجتماعی در اسلام

اظهار نظر غیر متخصص

ضعف منطق افراد ناوارد ، یکی از موجبات گرایشهای مادی

خداپرستی یا زندگی ؟ !

بدبختی در دنیا یا آخرت ؟ !

محیط اخلاقی و اجتماعی نامساعد

رابطه مادیت اخلاقی با مادیگری اعتقادی و به عکس

سنگر قهرمانی و پرخاشگری

رسالت و نقش اجتماعی پیامبران و مؤمنین در قرآن

روحیه عافیت طلبی در مدعیان پیشوایی دینی

مفهوم تقیه

کسب اعتبار ماتریالیسم از سوسیالیسم

نتیجه این بررسی

روشنفکری در الهیات

پیوند مسائل الهی با مسائل اجتماعی و سیاسی

مولف : استاد شهید مرتضی مطهری