کتاب حدیث پیمانه

کتاب «حدیث پیمانه» کتابی است که علاوه بر توجه به جریان های صدر اسلام، ویژگی های نیروهای اجتماعی و سیاسی ایران در دوره های مختلف تاریخ معاصر، صفویه، قاجاریه، پهلوی اول و دوم و نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی را به تفصیل بررسی کرده است.

انقلاب اسلامی ایران با توجه به ایجاد دگرگونی بنیادی در ابعاد مختلف جامعه و نیز ویژگی ممتازی که نسبت به سایر انقلاب های بزرگ دنیا دارد، از جنبه های مختلف قابل بررسی است که یکی از آنها شناخت جریان ها و نیروهای اجتماعی و سیاسی، اعم از نیروهای مذهبی، روشنفکران، سازمان ها، احزاب و گروه های مختلفی است که در تحولات انقلاب شرکت داشته اند.البته باید در بررسی جریان ها و نیروهای سیاسی ـ اجتماعی با نگاهی دقیق، میزان تأثیرگذاری آنها را در رخدادهای قبل و بعد از انقلاب اسلامی در نظر گرفت تا تحریفی در این زمینه اتفاق نیفتد.

کتاب «حدیث پیمانه»  علاوه بر توجه به جریانهای صدر اسلام و نیز اصول اعتقادی و حرکت سیاسی تشیع، ویژگی های نیروهای اجتماعی و سیاسی ایران در دوره های مختلف تاریخ معاصر، صفویه، قاجاریه، پهلوی اول و دوم و نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی را به تفصیل بررسی کرده و به تبیین هویت، ریشه های تاریخی، منابع قدرت و عوامل ظهور و افول آن پرداخته است.

این کتاب، ویراست دوم کتاب «حدیث پیمانه؛ پژوهشی درباره انقلاب اسلامی» است که مطالعه آن به شناختی دقیق از جریانها، احزاب و گروههای قبل و بعد از انقلاب اسلامی منجر می شود. این کتاب قبل از سال ۱۳۷۶ انتشار یافته و در حال حاضر نیز از سوی معاونت پژوهشی دانشگاه معارف و دفتر نشر معارف قم منتشر شده است.

مذهب و عصبیت، غرب و غربزدگی، منورالفکری و استبداد استعماری، روشنفکری در جابجایی قدرت، سنت و تجددطلبی دینی، نیروهای اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران از فصلهای این کتاب هستند.

حرکت سیاسی تشیع، واقعیت اجتماعی تشیع از صفویه تا قاجاریه، جریان شناسی ماسونی ها، نیروهای اجتماعی ایران در تاریخ بیست ساله پهلوی اول، نیروهای اجتماعی و مذهبی ایران از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ و از ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۲ و همچنین ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۷، ویژگی روشنفکری در ایران، تاریخچه حرکت های نوگرایانه دینی درایران، جریان های روشنفکری در ایران، انقلاب اسلامی و استکبار جهانی، انقلاب اسبامی و نیروی روشنفکری و انقلاب اسلامی و نیروهای مذهبی و… از جمله موضوعاتی هستند که نویسنده کتاب به تحلیل و تبیین آنها پرداخته است.

این کتاب دربرگیرنده‌ پژوهشهای‌ حجت‏الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم است که به معرفت شناختی اجتماعی و فضای فکری ـ فرهنگی‌ای که زمینه ساز انقلاب اسلامی در ایران بود و نیز سمت و سوی محورهای فکری گروه های ایدئولوژیکی که در رشد تحرکاتی که به سقوط شاه در سال 1357 منجر گشت، موثربودند، پرداخته است.

در مقدمه کتاب «برنامه‌ی راهبردی اندیشه‌ ایرانی در آستانه انقلاب» چنین آمده است: «از سؤالات رایجی که همواره ایرانیان از خود می پرسند این است که کدام گروه نقش اصلی را در ساختار سازی انقلاب ایران ایفا کرد؟ آیا گروه دینی نقش رهبری را به عهده داشت، یا اصولا برنامه‌ای برای ایجاد انقلاب وجود نداشت و این گروه نیز در این زمینه نقشه‌ای در سر نداشت؟ آیا ایده‌های انقلاب در سر افرادی قرار داشت که به روشنفکران دینی موسومند و یا تمامی شناخته شدگان در فضای فرهنگی ایران حضور داشتند؟ و دیگر آن که شهیدان زیادی که تقدیم انقلاب شد عمدتا به چه گروه‌هایی تعلق داشتند؟

نویسنده این اثر تلاش می کند که به این سؤالات پاسخ دهد. وی برای این کار به تبیین و توضیح زیرساخت‌های معرفتی و اجتماعی که هر گروه مبارز، سازمان خود را بر روی آنها بنا و در فعالیت‌های اجتماعی بر آنها تکیه کرده بود، می پردازد. مؤلف همچنین به پیشینه تاریخی هریک از گروه ها پرداخته است و در این مسیر به حیثیتی که این گروه ها از خود خرج کرده و از آن طریق به تقویت این حرکت‌ها پرداختند، توجه می کند.»

کتاب «حدیث پیمانه» در شش فصل شامل «مذهب و عصبیت»، «غرب و غرب زدگی»، «منورالفکری و استبداد استعماری»، «روشنفکری در جابجایی قدرت»، «سنت و تجددطلبی دینی» و «نیروهای اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران» می‏‌پردازد.

در مقدمه این کتاب آمده است: «انقلاب اسلامی ایران با توجه به ایجاد دگرگونی بنیادی در ابعاد مختلف جامعه و نیز ویژگی ممتازی که نسبت به سایر انقلاب‌های بزرگ دنیا دارد، از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است که یکی از آنها شناخت جریان‌ها و نیروهای اجتماعی و سیاسی اعم از نیروهای مذهبی، روشنفکران، سازمان‌ها، احزاب و گروه‌های مختلفی است که در تحولات انقلاب شرکت داشته‌اند. البته باید در بررسی جریان‌ها و نیروهای سیاسی اجتماعی با نگاهی دقیق، میزان تأثیرگذاری آنها را در رخدادهای قبل و بعد از انقلاب اسلامی در نظر گرفت تا تحریفی در این زمینه اتفاق نیفتد. این پژوهش علاوه بر توجه به جریان‌های صدر اسلام و نیز اصول اعتقادی و حرکت سیاسی تشیع، ویژگی‌های نیروهای اجتماعی و سیاسی ایران در دوره‌های مختلف تاریخ معاصر، صفویه، قاجاریه، پهلوی اول و دوم و نیز پس از پیروزی انقلاب اسلامی را به تفصیل بررسی کرده و به تبیین هویت، ریشه‌های تاریخی، منابع قدرت و عوامل ظهور و افول آن پرداخته است.»

حرکت سیاسی تشیع، واقعیت اجتماعی تشیع از صفویه تا قاجاریه، جریان‌شناسی ماسونی‌ها، نیروهای اجتماعی ایران در تاریخ 20 ساله پهلوی اول، نیروهای اجتماعی و مذهبی ایران از سال 1320 تا 1332 و از 1332 تا 1342 و همچنین 1342 تا 1357، ویژگی روشنفکری در ایران، تاریخچه حرکت‌های نوگرایانه دینی در ایران، جریان‌های روشنفکری در ایران، انقلاب اسلامی و استکبار جهانی، انقلاب اسلامی و نیروی روشنفکری و انقلاب اسلامی و نیروهای مذهبی از جمله موضوعاتی هستند که نویسنده در این کتاب به تحلیل و تبیین آنها پرداخته است. مطالعه این کتاب به شناختی دقیق از جریان‌ها، احزاب و گروه‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی منجر می‌شود.

مولف : حجت الاسلام دکتر حمید پارسانیا

ناشر : نشر معارف