یکی از سخت‌ترین موانع و مشکلات اهل سلوک و نیز کسانی که آرزوی سلوک دارند، قبض یا گرفتگی احوالات است.
در این امتحان شخص با حالی روبه‌رو می‌شود که حس می‌کند سینه‌اش تنگ و درهای آسمان به رویش بسته شده است.
خدا صدایش را نمی‌شنود و جوابش را نمی‌دهد. قلبش تهی، چشمانش خشک و آهش بی‌حاصل است …
حال اگر دلت مبتلای “بهار بی‌باران” است و در حسرت قطره آبی به آسمان چشم دوخته‌ای، با بهار بی‌باران همراه شو …
شاید در پایان، آسمان ببارد و شاید بهارت پرباران شود …
در بخشی از کتاب می‌خوانیم :
سالک یعنی راه رونده، یعنی کسی که سلوک می‌کند، حرکت می‌کند و می‌خواهد از تنگنای وجود خویش خلاص و از انانیت رها شود تا این «خود» ، بیرون رود و «خدا» در جای حقیقی‌اش قرار و آرام گیرد. این کمال، برترین گنجینۀ عالم هستی است که میل و اشتیاق رسیدن به آن در هر دلی روشن نمی‌شود. هر انسانی در زندگی خود موهبت‌هایی را خواهد چشید، اما از این میان عده‌ای به چشیدن اندک و شنیدن تنها قناعت نمی‌کنند و خود طالب درگاه می‌شوند.
و آن‌گاه تو ای عزیز! اگر عزم کرده‌ای که از خود رها شوی و «او» را بیابی، از آن اولین لحظه‌ای که این «من» را در مقابل خود نشاندی و با کمال جدیت بر هوی و هوسش پا گذاردی، سر از فرمان پذیری‌اش برتافتی، بر او مهار زدی و مرعوبش نشدی، نام «مجاهد» بر تو گذاشته خواهد شد و «طوبی لک» که شامل این خطاب پروردگارت خواهی شد: والذین جاهَدوا فینا لنهدینّهم سُبلنا
پس اگر در این مجاهده خسته نشدی، سست نشدی، مأیوس نگشتی و مغلوب شیطان و نفس نشدی، بشارت مؤکد «لنهدینّهم» از آن تو خواهد بود. پس باید منزلگاه‌ها و گردنه‌ها را خوب و دقیق بشناسی تا شیطان، راهزن راهت نشود که راهزنان راه بسیارند و مقصد نهایی بس رفیع و نایاب.
یکی از این مخاطرات، امتحان‌های «قبض و بسط» دل در امور معنوی است که فرمود:
ما من قبض و لا بسط الا و لله فیه المن و الابتلاء
هیچ قبض و بسطی نیست مگر آنکه در آن از جانب خداوند منت و ابتلایی هست.
