کتاب رساله توضیح المسائل آیت الله العظمی مکارم شیرازی

ضرورت دانستن و فراگیری، و سپس عمل به احکام شرعی و فروعات فقهی، که هر روزه در تمام زوایای زندگی با آن سر و کار داریم، امری روشن و بدیهی است؛ امّا متأسّفانه این «ضرورت» در بسیاری از موارد گویا «باور» نشده است و طبیعتاًهنگامی که انسان «نیاز» خود را «باور» نکند،

أثنی علی الله احسن الثناء، و احمده فی السّراء و الضّراء، و الصلاه و السلام علی رسوله خیر الوری، محمّد (صلی الله علیه و آله) و آله افضل الاوصیاء، و لعنه الله علی اعدائهم اجمعین، من الآن الی قیام الدین.

ضرورت دانستن و فراگیری، و سپس عمل به احکام شرعی و فروعات فقهی، که هر روزه در تمام زوایای زندگی با آن سر و کار داریم، امری روشن و بدیهی است؛ امّا متأسّفانه این «ضرورت» در بسیاری از موارد گویا «باور» نشده است و طبیعتاًهنگامی که انسان «نیاز» خود را «باور» نکند، برای تحصیل آن اقدامی نمی کند، همان گونه که اگر شخص بیمار، بیماری خود را باور نکند به سراغ درمان آن نمی رود، و از این رهگذر چه بسا متحمّل ضررهای جسمی و روحی و مادّی و معنوی فراوانی می گردد؛ بلکه گاهی تمام هستی خود را از دست می دهد و تسلیم مرگ می گردد.

ناآگاهی از احکام و مسائل شرعی، گاهی باعث از بین رفتن یک عمر طاعت و عبادت انسان می گردد، و برخی از اوقات موجب به زحمت افتادن و تلخ شدن زندگی خودِ شخص و دیگران می گردد، و در پاره ای از موارد بنیان خانواده ای را متلاشی می کند! به گونه ای

که هیچ راهی جز جدایی زن و شوهر برای آن دیده نمی شود؛ در حالی که اکر قبلًا از حکم شرعی آن اطّلاع داشتند، به چنین سرنوشتی دچار نمی گشتند.

همان گونه که بسیاری براثر ناآگاهی از این احکام نورانی اسلام به راحتی به حرام می افتند و گوشت و پوست خود و دیگر اعضای خانواده را آلوده به آن می کنند و به همین جهت از بسیاری از برکات معنوی محروم می گردند. در حالی که با دانستن یک مسأله شرعی می توان از محیط ظلمانی حرام به حریم نورانی حلال منتقل شد.

چه کسانی مقصّرند؟

راستی چه کسانی مقصّرند؟ چرا در یک جامعه اسلامی باید چنین حوادث تلخی رخ دهد؟ چگونه می توان پذیرفت که برخی از مردم با ساده ترین مسائل شرعی خود آشنا نباشند؟

باید اعتراف کرد که ما طلّاب و روحانیّون، که وظیفه خطیر و بسیار با ارزش تبیین احکام الهی را داریم، شاید در این جهت بی تقصیر نباشیم و امکان دارد در بعضی موارد این وظیفه مهم را به فراموشی سپرده باشیم! و متأسّفانه عدّه ای، هرچند کم، این عبادت بزرگ را دون شأن خود می دانند! و این راستی عجیب است.

البتّه گروهی از مکلّفین نیز در این راستا بی تقصیر نیستند و کوتاهی آنها نیز قابل انکار نیست؛ ولی همان گونه که گذشت، کوتاهی مردم غالباً به این مطلب برمی گردد که احساس نیاز نمی کنند.

ارزش فوق العاده تعلیم و تعلّم احکام شرعیبرای روشن شدن ارزش این کار مهم و سرنوشت ساز (فراگیری احکام و مسائل شرعی) و اجر و قرب فراوانی که برای بیان کننده این احکام نورانی و مسائل شرعی و شنونده آن وجود دارد، کافی است در روایتی که از وجود مقدّس حضرت صدّیقه کبری،

فاطمه زهرا (علیها السلام) به ما رسیده است، توجّه و دقّت لازم را بنماییم:

امام حسن عسکری (علیه السلام) روایت فوق را چنین نقل می فرماید: «زنی به خدمت صدّیقه کبری، حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) مشرّف شد و عرض کرد: مادر ضعیف و ناتوانی دارم که در مورد نماز مشکلی برایش پیش آمده است، مرا خدمت شما فرستاده تا مشکل او را حل فرمایید و سؤالش را پاسخ دهید (سپس مسأله را مطرح کرد و در روایت، شرح مسأله نیامده است) حضرت فاطمه (علیها السلام) پاسخ سؤالش را بیان فرمود. آن زن سؤال دیکری مطرح کرد، حضرت نیز پاسخ داد. برای بار سوّم سؤال کننده مسأله سوّمی مطرح نمود، حضرت صدّیقه (علیها السلام) نیز باصبر و حوصله پاسخ فرمود. این سؤالها و جوابها تا ده بار تکرار شد سپس زن سائل، که از تکرار سؤال خود شرمنده و خجل گشته بود، عرض کرد: ای فرزند رسول خدا، ای حبیبه پیامبر (صلی الله علیه و آله) شما را به زحمت انداختم، حضرت فرمودند: (نه! بازهم) بیا و هر مشکلی که برایت پیش آمد بپرس (سپس به بیان ارزش تبیین مسائل شرعی و احکام مورد نیاز مردم پرداخت و فرمود:) اگر از کارگری بخواهند که یک بار سنگین را به پشت بامی ببرد و برای این کار به او صد هزار دینار «1» بدهند، آیا این کار برای او سنگین و سخت است؟ آن زن گفت: نه (این کار با این مزد بسیار زیاد کار مشکلی نیست!) حضرت صدّیقه (علیها السلام) فرمودند: برای هر سؤالی که تو می پرسی و من جواب می دهم بیشاز آنچه در زمین و آسمان گنجایش جواهرات و لؤلؤ و مرجان دارد اجر می برم، پس سزاوار است که (چنین کاری با چنان اجری) بر من سنگین نباشد! (سپس فرمودند:) از پدرم حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمودند: علما و دانشمندان شیعیان ما هنگامی که در روز قیامت محشور می شوند به مقدار علم و دانشی که داشته اند و تلاش و کوششی که در راه ارشاد و هدایت بندگان خداوند کرده اند به آنها از بهترین نعمتها و......

مولف : حضرت آیت الله مکارم شیرازی (مدظله العالی)

ناشر : انتشارات قدس