کتاب خاتمیت شهید مطهری

بحث خاتمیت یا ختم نبوت از مباحث جذاب و جالبى است که با موضوع انطباق اسلام با شرایط مختلف زمانى ارتباط مستقیم و تنگاتنگ دارد. استاد شهید مطهرى در کتاب خاتمیت، این موضوع را از ابعاد و جوانب گوناگون آن مورد بحث قرار داده و فلسفه ختم نبوت تشریعى را با ذکر مثال‌هایى، به طور روشن و واضح بیان کرده‌اند. مهم‌ترین عناوین این کتاب عبارتند از: خاتمیت در قرآن و حدیث، تعلیمات اسلام و هدف‌هاى پایان‌ناپذیر، ارکان خاتمیت، نقش علما در دین خاتم.

استاد مطهری مقاله‌اى تحت عنوان «ختم نبوّت» دارند که اول بار در کتاب محمّد (ص) خاتم پیامبران درج گردید و سپس به صورت رساله‌اى کوچک منتشر شد و اکنون در کتاب شش مقاله به چاپ رسیده است. آن مقاله در واقع چکیده ده سخنرانى مذکور است، و به عبارت دیگر این ده جلسه، مشروح آن مقاله است به اضافه مطالبى که در آن مقاله یافت نمى‌شود، و با این تفاوت که چون این‌ها سخنرانى است و در جمع عمومى ایراد شده است از بیان ساده‌ترى برخوردار است و گاهى مطالب با مثال‌هاى متعدد تشریح شده است که مسائل روز نیز به تناسب مطرح گردیده است؛ و به بیان دیگر کتاب خاتمیت و آن مقاله مکمّل یکدیگرند.

عنوان ختم نبوّت بر پیغمبر خاتم صلّى الله علیه و اله و سلّم عنوانى است که خود قرآن کریم داده است. قرآن کریم او را «خاتم النبیّین» خوانده است و در کتاب خاتمیت، بحثى براى یک نفر مسلمان نیست. براى یک مسلمان ممکن نیست چنین مسئله‌اى مطرح باشد که آیا بعد از پیامبر ما پیامبر دیگرى هم هست یا نیست. تصور اینکه بعد از پیغمبر ما پیغمبر دیگرى در دنیا بیاید، با ایمان به پیغمبرى این پیغمبر منافات دارد.

شما اگر بخواهید این جور پیش خودتان تصور کنید، بگویید که من به نبوّت رسول اکرم اسلام ایمان دارم، در عین حال حتى اگر به طور احتمال هم بگویید شاید پس از او هم پیغمبرى آمده است یا پیغمبرى خواهد آمد، این «شایدِ» شما با ایمان به پیغمبرى پیغمبر اسلام منافات دارد، معنایش این است که شما به پیغمبر اسلام و قرآن ایمان ندارید. همان‌طورى که اگر کسى بگوید من به قرآن ایمان دارم ولى به توحید و به خدا ایمان ندارم، مى‌گویند این تناقض است زیرا قرآن کتاب توحید است و ایمان به آن برابر است با ایمان به وحدانیّت خدا، یا اگر کسى بگوید من به قرآن ایمان دارم ولى به معاد ایمان ندارم، تناقض است زیرا قرآن کتابى است که مملوّ است از اعتقاد به معاد، همین‌طور است موضوع ختم نبوّت به خاتم‌الانبیاء. علاوه بر اینکه نصّ قرآن مجید است، اگر فرضآ این نصّ قرآنى هم نبود، جزء ضروریات دین مقدّس اسلام است. بنابراین براى یک نفر مسلمان هرگز این مسئله مطرح نیست که آیا پیغمبرى بعد از پیغمبر ما خواهد آمد یا نه.

ولى در عین حال براى یک نفر مسلمان از نظر اینکه بخواهد فهم عمیقى پیدا کند و ایمانش بر مبناى یک دلائل محکمى باشد، جاى این هست که در اطراف این مسئله فکر کند و درباره این فلسفه قرآنى بیندیشد که چرا انبیایى در دنیا ظهور کردند و آمدند، بعد به یک نقطه معیّن که رسید، نبوّت ختم شد؟ قرآن این را بر چه مبنا و اساسى بیان کرده است؟ اینها البته جزء معارف قرآنى است و اگر انسان به نکاتى که در قرآن کریم در این زمینه‌ها ذکر شده است واقف بشود بر معارف او افزوده مى‌شود.

فهرست مطالب :

• مقدمه چاپ چهاردهم
• خاتمیت در قرآن و حدیث
• علم و عقل، جانشین نبوّت تبلیغى
• فلسفه ختم نبوّت تشریعى
• تعلیمات اسلام و هدف‌هاى پایان‌ناپذیر
• جبر تاریخ و جاوید ماندن اسلام
• نقش علما در دین خاتم
• صفات علماى جانشین انبیاء غیر مشرّع
• ارکان خاتمیت
• استعداد پایان‌ناپذیر قرآن و سنّت
• قابلیت پایان‌ناپذیر منابع اسلامى
• فهرست‌ها
• فهرست آیات قرآن کریم
• فهرست احادیث
• فهرست اشعار فارسى
• فهرست اسامى اشخاص
• فهرست اسامى کتب

مولف : استاد شهید مرتضی مطهری