کتاب انحطاط و ترقی تمدن ها: از نظر قرآن و منطق دیالکتیک

کتاب انحطاط و ترقی تمدن ها از نظر قرآن و منطق دیالکتیک اثر مرتضی مطهری، مجموعه ای از یازده جلسه سخنرانی و بحث و انتقاد در انجمن اسلامی پزشکان در باب فلسفه تاریخ، توسط این استاد شهید در سال 1353 است. سبک بحث در این جلسات که پس از سخنان استاد مطهری، حضار که از نخبگان بوده اند و برخی از آن ها مانند مرحوم مهندس بازرگان صاحب نظر به شمار می روند نظرات خود را بیان می دارند و استاد شهید با سعه صدر و روی باز به سؤالات آن ها پاسخ می دهند، می تواند برای امروز ما درس و الگو باشد. البته سخنان سؤال کنندگان و حضاری که اظهار نظر کرده اند، تا حد ممکن خلاصه شده است. همچنین در ضمن بحث گاهی مزاح هایی صورت گرفته است که چون مرتبط با موضوع بوده حذف نگردیده است. در این کتاب به راز حرکت تاریخ و عوامل انحطاط و ترقی تمدن ها و سنت بودن و درس بودن تاریخ پرداخته شده و همه این ها از نگاه قرآن مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است؛ همچنان که موضوع تکامل تاریخ از نظر منطق دیالکتیک مورد بررسی و نقد واقع شده است. از این نظر این کتاب می تواند برای امروز ما و آینده انقلاب اسلامی مفید و مؤثر باشد.

این کتاب متن پیاده شده یازده جلسه سخنرانى و بحث و انتقاد در انجمن اسلامى پزشکان توسط استاد شهید آیت‌الله مطهرى در سال ۱۳۵۳ شمسى است. موضوع اصلى این جلسات، فلسفه تاریخ است که طى آن به مسئله انحطاط و ترقى تمدن‌ها در دو بخش: یکى از نظر قرآن و دیگر از نظر منطق دیالکتیک پرداخته شده است.

این کتاب را مى‌توان از سنخ کتاب‌هاى «جامعه و تاریخ»، «فلسفه تاریخ» و «جامعه و تاریخ در قرآن» اثر آن فرزانه شهید دانست، به این نحو که مى‌توانند مکمل یکدیگر واقع شوند.