کتاب متن و ترجمه فروع کافی

در فروع کافی برخی از عنوان‌ها که معمولاً در کتب فقهی به صورت مستقل آورده می‌شوند به مناسبت، ضمن عنوان‌های یاد شده آمده‌اند. مثلاً امر به معروف، در عنوان الجهاد آمده‌است.

بخش دوم کتاب کافی که فروع الکافی نام دارد، دربردارندهٔ روایات مربوط به مسائل فقهی است. فروع کافی بزرگ‌ترین بخش کتاب کافی به حساب می‌آید. در این بخش عناوین زیر وجود دارد:

۱. کتاب الطهارة، ۲. کتاب الحیض، ۳. کتاب الجنائز، ۴. کتاب الصلاة، ۵. کتاب الزکاة والصدقه، ۶. کتاب الصیام، ۷. کتاب الحج، ۸. کتاب الجهاد، ۹. کتاب المعیشة، ۱۰. کتاب النکاح، ۱۱. کتاب العقیقه، ۱۲. کتاب الطلاق، ۱۳. کتاب العتق والتدبیر والمکاتبه، ۱۴. کتاب الصید، ۱۵. کتاب الذبائح، ۱۶. کتاب الاطعمه، ۱۷. کتاب الاشربة، ۱۸. کتاب الزّی والتجمل والمروّة، ۱۹. کتاب الدواجن، ۲۰. کتاب الوصایا، ۲۱. کتاب المواریث، ۲۲. کتاب الحدود، ۲۳. کتاب الدیات، ۲۴. کتاب الشهادات، ۲۵. کتاب القضا والاحکام، ۲۶. کتاب الایمان والنذور والکفارات.

در فروع کافی برخی از عنوان‌ها که معمولاً در کتب فقهی به صورت مستقل آورده می‌شوند به مناسبت، ضمن عنوان‌های یاد شده آمده‌اند. مثلاً امر به معروف، در عنوان الجهاد آمده‌است.

سلسله روایی :

از طریق سلسله اسناد روایات کافی، فهرست نسبتاً مفصلی از مشایخ حدیث او به دست می‌آید که تعدادشان به بیش از سی نفر می‌رسد. این تعداد مشایخ به معنای انعکاس روایات قابل توجهی از هریک در مجموعه کافی نیست؛ بلکه کلینی عمده قریب به اتفاق روایاتش را از هشت نفر زیر نقل کرده‌است:

1. علی بن ابراهیم قمی با ۷۰۶۸ روایت.
2. محمد بن یحیای عطار اشعری قمی با ۵۰۷۳ روایت.
3. ابوعلی اشعری قمی با ۸۷۵ روایت.
4. ابن‌عامر حسین بن محمد اشعری قمی با ۸۳۰ روایت.
5. محمد بن اسماعیل نیشابوری با ۷۵۸ روایت.
6. حمید بن زیاد کوفی با ۴۵۰ روایت.
7. احمد بن ادریس اشعری قمی ۱۵۴ روایت.
8. علی بن محمد با ۷۶ روایت.

کتاب مذکور یکی از کتب چهارگانه معتبر مذهب شیعه جعفری اثنی عشری می‌باشد.

اعتبار کتاب کافی :

شیخ کلینی در پاسخ کسی که از او درخواست نوشتن کتاب جامعی نموده‌است، می‌گوید: «در کافی تمام آنچه متعلم در فنون علم دین، به آن نیاز دارد و قصد عمل به اخبار درست و سنن صحیح دارد، جمع شده‌است».

شیخ حر عاملی این سخن کلینی را بیانی صریح در شهادت به صحت احادیث کافی - البته به اصطلاح قدما می‌داند. (صحیح به اصطلاح قدما به معنی قطعیت صدور از معصوم با قرائن قطعی یا تواتر یا شهرت صحت اصول ومنابع اصلی است)

شیخ مفید که از معاصران کلینی به‌شمار می‌رود، دربارهٔ کتاب کافی می‌نویسد: کتاب کافی از برترین کتاب‌های شیعه و پرفایده‌ترین آنهاست.

شهید اول، محمّد بن مکّی، در اجازه خود به ابن خازن، ضمن شمردن کتب حدیثی شیعه می‌نویسد: همانند کتاب کافی، در حدیث شیعه نوشته نشده‌است.

شهید ثانی در اجازه خود به شیخ ابراهیم میسی، کافی را به همراه سه کتاب: من لایحضره الفقیه، تهذیب الاحکام و استبصار، از پایه‌های ایمان و ستون‌های اسلام می‌شمارد.

علامه محمدتقی مجلسی می‌گوید: همانند کافی در میان مسلمانان نگاشته نشده‌است.

علامه محمدباقر مجلسی در کتاب مرآة العقول، شرح مبسوط وی بر کتاب کافی، می‌نویسد: کتاب کافی از تمام کتب اصول، مضبوطتر و جامع‌تر است و بهترین و بزرگ‌ترین تألیف فرقه ناجیه (شیعه امامیه) است.

آیت‌الله خویی در کتاب معجم رجال حدیث، از قول استادش مرحوم آیت‌الله نائینی، مناقشه در اسناد روایات کافی را حرفه و ترفند عاجزان وناتوانان خوانده‌است.

آیت‌الله سید محسن حکیم در مستمسک عروة الوثقی، کافی را یکی از کتب اربعه می‌داند که محور عمل شیعه می‌باشد.

عباس قمی، کلینی را مطمئن‌ترین محدث می‌داند.

نظم، اسلوب و شیوه چینش روایات کتاب کافی در دوره خود بی نظیر و تا کنون کم‌نظیر است.

بعضی از نویسندگان وجود برخی احادیث ضعیف در کافی را، دلیل بر عدم اعتبار این کتاب می‌دانند. علیرضا حسینی، مدیر گروه تحقیق و تصحیح اسناد تصحیح جدید کتاب «الکافی» در این رابطه می‌گوید:

بحث مهم، اعتبار یا عدم اعتبار روایات کافی است نه صحت اسانید آن؛ زیرا بر اساس مبنای متاخرین که از زمان مرحوم علامه حلی نمود پیدا کرد، نمی‌توان بسیاری از روایات کافی را از نظر سند صحیح دانست؛ ولی این منافاتی با این ندارد که ما بر اساس نگاه پیشینیان که مرحوم کلینی نیز از آنان است، روایات کافی را معتبر و صحیح به معنای به کار گرفته شده نزد ایشان بدانیم؛ همچنان که برخی از صاحب نظران معاصر باور دارند، ما نیز بر این باوریم که با بازخوانی دقیق میراث رجالی شیعه که عمدتاً بلکه همه از آن پیشینیان است و با مفهوم‌شناسی دقیق واژه‌ها و عبارات توثیق راویان، می‌توان اعتبار روایات کافی را مگر در محدوده بسیار کمی ثابت کرد. ضمن اینکه تعابیر مرحوم کلینی در مقدمه کافی به خوبی به ماندگاری کافی از دیدگاه آن مرحوم دلالت می‌کند.

نقل است کتاب کافی به محضر امام زمان رسیده و مورد تحسین او قرار گرفته و وی دربارهٔ کافی گفته‌است:الکافی کاف لشیعتنا: کتاب کافی برای شیعیان ما کفایت می‌کند. مجلسی اول گفته‌است که ممکن است کتاب به نظر امام زمان رسیده‌باشد و سید نعمت‌الله جزایری آن را قریب [نزدیک به حقیقت] دانسته‌است.البته جمله مذکور سند محکمی ندارد و بسیاری از رجال‌شناسان نیز این سخن را رد می‌کنند. سید ابوالقاسم خویی در صحت انتساب این جمله به امام زمان تردید کرده‌است.

مولف : شیخ کلینی

ناشر : انتشارات قدس