انسان‌شناسی یکی از مهم‌ترین مباحث فلسفی است که از کهن‌ترین علوم بشری نیز به شمار می‌آید. ضرورت انسان‌شناسی از این جهت قابل تأمل است که انسان جزئی معنادار از یک جهان معنادار محسوب می‌گردد، و به همین جهت است که او برای به ثمر رسیدن استعدادها و سرمایۀ عالی شخصیتش در این جهان، بایستی به شناخت خود نائل گردد. این شناخت، بر پایۀ شش سؤال اساسی استوار است که انسان بایستی به دنبال یافتن پاسخ آنها باشد. این سؤالات شش‌گانه که می‌توان گفت مادر همۀ سؤالات بشری است، عبارتند از: 1- انسان کیست؟ 2- از کجا آمده است؟ 3- به کجا آمده است؟ 4- برای چه آمده است؟ 5- با کیست؟ 6- به کجا خواهد رفت؟ انسان بدون پاسخ به سؤالات فوق، جز بن‌بستی نیهیلیستی منزلی دیگر نخواهد داشت. همان بن‌بستی که بسیاری از انسان‌های امروزی در داخل آن با کمال اضطراب درجا می‌زنند.
در این میان، استاد محمدتقی جعفری از جمله متفکرانی است که به ضرورت طرح مباحث انسان‌شناسی توجه ویژه‌ای داشته، در بسیاری از آثار خود نظیر مجموعۀ 15 جلدی «تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی» و «ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه» به بحث دربارۀ برخی مسائل انسان‌شناسی پرداخته است.
از آنجا که در آثار استاد جعفری مبحث انسان‌شناسی به صورت یک اثر مستقل تألیف نشده، لذا انتشارات علامه جعفری بر آن شد تا مباحث پراکنده‌ای را که در لابلای آثار ایشان موجود است، در مجموعه آثار 12 گردآوری کند و در اختیار اندیشه‌دوستان و راهپویان وادی تفکر و دانش‌پژوه قرار دهد. لازم به ذکر است که برخی از مطالب این مجلد از مجموعه آثار، قبلاً به صورت کتاب‌های مستقل منتشر شده است، مانند: آفرینش و انسان، انسان در افق قرآن، شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی. سایر مطالب نیز از مجلدات 1، 2، 4، 5، 6، 11 و 14 ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه اخذ شده است.
