کامِلُ الزّیارات کتابی با موضوع زیارت، تألیف محدث و عالم شیعه ابن قولویه قمی متوفای ۳۶۷ق. این کتاب از فضیلت و چگونگی زیارت پیامبر اکرم(ص)، اهل بیت و امامزادگان و مؤمنان سخن می‌گوید و مجموعه روایاتی را از اهل بیت(ع)در این باره نقل می‌کند. کامل الزیارات از مهمترین و معتبرترین منابع روایی و دعایی شیعه است که علما و فقهای شیعه پیوسته به آن مراجعه کرده‌اند. این اثر را «الزیارات»، «جامع الزیارات» و «کامل الزیارة» نیز خوانده‌اند و به زبان فارسی ترجمه شده است.
مؤلف کتاب
نوشتار اصلی: ابن قولویه قمی
جعفر بن محمد معروف به ابن قولویه (متوفای ۳۶۷ ق) از راویان برجسته شیعه در قرن چهارم هجری است. وی از بهترین شاگردان محمد بن یعقوب کلینی و از برجسته‌ترین مشایخ شیخ مفید به شمار میآید. ابن قولویه از فقهای صاحب فتوا و کسی است که نظراتش میانگین آرای اهل حدیث و مکتب متکلمان بوده است. ابن قولویه دارای تألیفات فراوانی است که کتاب کامل الزیارات مهمترین آن‌ها است.
نام‌های کتاب :
نجاشی از این کتاب با عنوان «الزیارات» و شیخ طوسی با عنوان «جامع الزیارات» یاد کرده است ولی مشهورترین نام آن «کامل الزیارة» است،اگر چه به آن «کتاب المزار»و «کمال الزیارت نیز گفته‌اند.
انگیزه نگارش :
ابن قولویه انگیزه خود را برای نوشتن این کتاب، تقرب به درگاه الهی و پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و ائمه معصومین(ع) و نشر زیارت آنان در میان برادران مؤمنن بیان کرده و تلاش کرده تا با نشر معارف اهل بیت(ع) و نقل ثواب زیارت آن بزرگواران، به جمیع اهل ایمان، هدیه‌ای تقدیم کرده باشد.
ارزش و جایگاه :
کامل الزیارات از مهمترین منابع روایی شیعه و یکی از معتبرترین مراجع کتاب‌های روایی و دعا در شیعه است که در طول هزار سال که از زمان نگارش آن می‌گذرد پیوسته مورد توجه علما و فقهای شیعه واقع شده و روایات آن در منابع مهم روایی شیعه مانند المزار شیخ مفید، تهذیب و استبصار شیخ طوسی، کتب گوناگون ابن طاووس، المزار ابن مشهدی، بحارالانوار، وسائل الشیعه و مستدرک الوسائل نقل شده و به آن‌ها استناد شده است.
علامه مجلسی می‌گوید: «کتاب کامل الزیارات از اصول معتبر و مشهور میان فقهای شیعه است».
توثیق راویان نام‌برده در کتاب :
از ویژگی‌های کتاب این است که ابن قولویه همه راویان را توثیق کرده است و بنا به ادعای خودش احادیث این کتاب را از معتبرترین منابع و با صحیح‌ترین سندها نقل کرده و حتی یک حدیث نادر و ضعیف هم انتخاب نکرده است .
این به دانشمندان شیعه کمک می‌کند تا آن دسته از راویانی که در کتاب‌های رجالی نامی از آن‌ها برده نشده و فقط در سلسله سندهایکامل الزیارات آمده، اعتماد کنند.
با توجه به اعتبار حدیثی کتاب به‌ویژه اینکه از منابع و اصول معتبر حدیثی اصحاب ائمه(ع)نقل شده است، یکی از منابع دست اول حدیث برای مؤلفان و محدثان متأخر به شمار می‌رود. این کتاب یکی از معتبرترین مراجع کتب دعا و زیارات متأخران مانند مفاتیح الجنان اثر شیخ عباس قمی است.
محتوا :
ابن قولویه در این کتاب ابعاد مختلف مسئله زیارت اعم از ثواب، فضیلت، اعتبار، مشروعیت و کیفیت آن را بررسی کرده است. پاسخ به شبهات و اشکالات مطرح‌شده از طرف مخالفان زیارت از دیگر مضامین کتاب است. این کتاب روایات مستند و معتبری در جواز زیارت پیامبر و ائمه(ع)و حتی قبور مؤمنان را دربردارد.
بخش قابل توجه کتاب، به موضوع امام حسین(ع) و ثواب و کیفیت زیارت آن حضرت اختصاص یافته و مؤلف از موضوعاتی چون پیشگویی واقعه عاشورا، آگاهی فرشتگان از آن و عزاداری موجودات برای آن حضرت سخن گفته است. از این رو،کتاب کامل الزیارات منبعی کهن برای دستیابی به زندگانی آن امام نیز به شمار می‌رود.
عناوین فصل‌ها :
کتاب کامل الزیارات شامل ۸۴۳ حدیث است که در ۱۰۸ باب آمده و دارای عناوینی است که عبارتند از:
ثواب زیارت حضرت رسول اکرم(ص).
آداب و ثواب زیارت امیر مؤمنان(ع).
آداب و ثواب زیارت امام حسن(ع).
ثواب گریه و اقامه عزا بر امام حسین(ع) و چگونگی نماز و زیارت در حرم امام حسین.
شیوه زیارت حرم امام کاظم(ع) و امام جواد(ع).
شیوه زیارت سائر ائمه اطهار(ع).
زیارت مؤمنین.
زیارت امامزادگان
مولف : ابی قاسم جعفربن محمدبن موسی بن قولویه القمی
