امیر توکل کامبوزیا یکی از پیشگامان مبارزه با صهیونیسم در ایران شناخته می شود .
این مرد بزرگ در سال ۱۲۸۳ در تهران متولد شد و در ۷۰ سالگی در زاهدان توسط عوامل رژیم پهلوی به دلیل فعالیت ها و مبارزات ضد صهیونیستی و ضد استبدادی اش به شهادت رسید.
امیر توکل کامبوزیا، فرزند امیربابا مشیر دیوان در سال ۱۲۸۳ شمسى در تهران چشم به جهان گشود و در مهر ماه ۱۳۵۳ در شهر زاهدان دیده از جهان بست. وى که اصالتا از اکراد زعفرانلوى قوچان بود، تحصیلات ابتدایى و متوسطه را در شهرهاى تهران و مشهد گذراند و براى تکمیل تحصیلات خود عازم تاشکند گردید.
حضور کامبوزیا در کشور روسیه تا زمان انقلاب (۱۹۱۷ میلادى) در این کشور استمرار یافت، از آن پس به ایران بازگشت.
مرحوم کامبوزیا پس از بازگشت به ایران تحت نظر مرحوم کلنل محمدتقى خان پسیان به مدرسه نظام ژاندارمرى راه یافت و در سال ۱۳۰۰ به علت لیاقت و شناختى که کلنل از وى داشت، او را به سمت ریاست تلگراف و رموزات انتخاب کرد.
پس از کشته شدن کلنل محمدتقى خان پسیان، کامبوزیا با حضور در استان سیستان و بلوچستان مبادرت به مطالعه و پژوهش در زمینههاى مختلف به خصوص کشاورزى، علوم قرآنى و تاریخى نمود
از سال ۱۳۰۸ تا سال ۱۳۱۲ ایشان به دعوت مدرسه شوکتیه بیرجند به آن دیار سفر کرد و به تدریس زبان فرانسه، فیزیک و شیمى پرداخت.
مدتى بعد براى آبادانى مزرعه خود به زاهدان که در آن سالها به تازگى تأسیس شده بود بازگشت و اقدام به تأسیس کلاته و کتابخانه کامبوزیا نمود.
مرحوم کامبوزیا در دل کویر نیز لحظهاى از علماندوزى غافل نماند و با مراجع و مکانهاى علمى دنیا به خصوص کشورهاى اروپایى رابطه علمى برقرار کرد.
پس از مدتى آوازه این کویرنشین مسلمان در بسیارى از محافل علمى دنیا سایه افکند به گونهاى که فرانسوا بالزان ـ نایب رئیس انجمن فرهنگستان نژادشناسى فرانسه ـ در کتاب خود نوشت :افسوس تا چه حد اطلاعات و معلومات تاریخى نادر و کمیاب است.
اگر من پردهاى از ابهامات بر مىدارم بر اثر موهبت و احساس منتى است که از ملاقات خودم با امیر کامبوزیا نصیب مىبرم!… حقشناسى و سپاسگذارى من نسبت به علامه امیر توکل کامبوزیا من بعد عظیم و بزرگ خواهد بود.
