کتاب علم و دین در حیات معقول

از مزاياي اين كتاب می توان به فهرست نمونه اي از دانشمندان اسلامي در گياه شناسي ، رياضي ، نجوم ، فيزيولوژي ، معدن شناسي ، پزشكي ، جغرافي و... اشاره نمود.

یکی از تفکرات بسیار عمیق و شناخته شده علامه «محمدتقی جعفری» اندیشه ای است که آن را با عنوان «حیات معقول» ابراز داشته است. حیات معقول در نظام فکری این شخصیت، یک اندیشه مدام و جاری است که با تبیین های علمی و چندباره وی، از فرضیه عبور به جایگاه یک تئوری رسیده است. 

طی این تئوری، وی می کوشد در مقام یک پویش گر، میان مرزهای انسان و جهان قرار گرفته و الگویی جدید برای یک نوع جهان نگری ریشه دار طراحی کند. به نظر می رسد، جدی ترین و واضح ترین مسئله ای که در کنه حیات ملحوظ است، ارتباط با هستی از یک سو و ارتباط با انسان از سوی دیگر است. در اصل حیات معقول می کوشد حیات را به عنوان شاخص هستی، در کنار عقل و فکر به عنوان شاخص انسان قرار دهد. 

بنابراین، به سهولت می توان از حیات معقول به عنوان اندیشه و جریانی یاد کرد که در صدد ایجاد پیوند دوباره میان هستی و انسان از منظر حیات یابی، عقل محوری و عقلانیت باشد. چنین می نماید که چنین مدلی، هرگز نمی تواند بدون اندیشه های عمیق و تثبیت شده، حاصل بیاید و چنین نیز هست؛ زیرا حیات معقول از اندیشه های متأخر علامه محمدتقی جعفری محسوب می شود و با نظر به این که حیات معقول، نخستین بار در جلد دوم تفسیر نهج البلاغه مطرح شده، هرگز در تفسیر مثنوی حضور ندارد. بنابراین، فکرواره ای است که در دهه پنجم حیات وی صورت پذیرفته است. روشن است که این موضوع در ملاحظه مجموعی افکار یک متفکر می تواند اهمیتی خاص و معنادار داشته باشد. 

از آن رو که حیات معقول، در ردیف تفکراتی است که علاوه بر جنبه های ذهنی، جنبه ای غیر ذهنی و عملی نیز دارد. حیات معقول که نوعی فراخوان معنوی و اخلاقی به فرایند عقلانیت بود، هم چنان فراخوانی می کند و حضور اخلاق و معنویت در متن عقلانیت را یادآوری می کند، آن جا که وقتی با آن همراه می شویم و کلمه به کلمه، سطر به سطر و صفحه به صفحه در جای آن پیش می رویم به جایی می رسیم که متفکر، به عنوان ناخدای این کشتی، از کشتی پیاده می شود، به ساحل می ایستد و به شن ها چشم می دوزد، تا مبادا حضور او در این کشتی، او را از حقیقت غافل کند و تا مبادا حیات معقول، هویت معنوی و اخلاقی خود را از دست بدهد و تا مبادا ... دردی دیگر بر دردهای بشری افزوده شود. 

محمدتقی جعفری به هنگام نگارش دیدگاه های تکمیل کننده اش درباره فکر اختصاصی خود حیات معقول از استناد و منحصر کردن آن به خود، خودداری کرد و آن را فکری غیر شخصی و علمی ارزیابی کرد تا نشان دهد حیات معقول فکری در فکر نیست، بلکه فکری است برای ساختن و شدن. 

علم و دين در حيات معقول با گرايش علم شناختي تاريخي ، شامل سه فصل است .

بخش اول : علم در اسلام با جهت گيري حيات معقول .

بخش دوم : علم و شناخت در آيات قرآن ، شامل ابعاد حمايتي اسلام و قرآن از جريان علم .

بخش سوم :  اين كتاب عبارت است از: گزارش تاريخي بسيار مختصري از علوم رياضي ، فيزيك ، مكانيك ، نجوم و پزشكي در تمدن اسلامي .

از دیگر مزاياي اين كتاب می توان به فهرست نمونه اي از دانشمندان اسلامي در گياه شناسي ، رياضي ، نجوم ، فيزيولوژي ، معدن شناسي ، پزشكي ، جغرافي و... اشاره نمود.

مولف : علامه محمد تقی جعفری

ناشر : موسسه تدوین علامه محمد تقی جعفری