کتاب کیمیای نظر : شرح زیارت امین الله

بدون شک بخش زیادی از معارف ناب توحیدی و کلمات بلند عرفانی را در لابلای زیارت‌نامه‌های مأثور می‌توان دنبال نمود؛ چرا که ائمه طاهرین - علیهم افضل صلوات المصلین - به دلیل فقدان شرایط مطلوب، بسیاری از این جرعه‌های زلال را در ظرف نورانی زیارات، ماندگار نموده و تا ابد تشنگان توحید و جویندگان قرب حضرت جانان را بهره‌مند ساخته‌اند. اما افسوس که این گنجینه‌های ارزشمند و این تراث گران‌بهای شیعه برای آحاد مردم و حتی بسیاری از خواص، همچنان ناشناخته باقی مانده است و در واقع، ایشان خود را از این چشمه‌های جوشان فیض محروم ساخته‌اند.

دست‌یافتن به مرواریدهای این دریای ژرف و زدودن غبار از این گنجینه‌های شگرف، مستلزم آن است که غواصان این اقیانوس‌های بی‌کران و آشنایان به معارف آسمان، به شرح واژه واژه این معارف اسرارآمیز و بسط نکات پیچیده این کلمات حیرت‌انگیز پرداخته و از این طریق، زیارات را از ارتباطی صرف میان زائر و مزور خارج نموده و اسرار توحیدی نهفته در آن را در قالب گفتار و نوشتار، به تشنگان و جویندگان حق و حقیقت تقدیم نمایند.

بر همین اساس، اثر نفیس پیش‌رو با عنوان با مسمای «کیمیای نظر» به شرح زیارت بلند «امین‌الله» به عنوان یکی از غنی‌ترین زیارات مأثوره، که مضامین بلند آن همواره مورد توجه بزرگان بوده است، پرداخته و با نگاهی توحیدی به فرازهای نورانی این زیارت، مجموعه راه‌گشایی را برای دلدادگان حضرت حق جل جلاله و عاشقان حضرت مولی امیرالمؤمنین - علیه افضل صلوات المصلین - فراهم نموده است.

مؤلف محترم که پیش از این توفیق انتشار آثار ارزشمندشان مانند کیمیای وصل (شرح زیارت عاشورا)، ساغر عشق (شرح مناجات محبین)، شاهد قدسی (شرح دعای کمیل) و ... را داشته‌ایم، در این اثر فاخر نیز با قلمی روان و دلنشین و بیانی استوار و ثمین، ضمن رازگشایی از دقایق و پیچیدگی‌های این گنجینه اسرار، درک عمیق‌تری از معارف این زیارت‌نامه ماندگار را در اختیار خواننده قرار داده است.

اینجانب ضمن سپاس فراوان از ایشان که در کمال تواضع، افتخار طبع این اثر ارزشمند را هم‌چون آثار پیشین، به این حقیر عنایت فرمودند، خداوند منان را بابت الطاف بی‌پایانش شاکرم و از درگاه ربوبیش خیر و برکت بی‌پایان را برای این مجموعه نفیس و مؤلف گرامی آن و نیز برای تمام خوانندگان و عاشقان مولی امیرالمؤمنین - علیه افضل صلوات المصلین - طلب می‌کنم. باشد که در دنیا و آخرت ریزه‌خوار سفره کرم و مشمول کیمیای نظر آن امام همام باشیم.

مقدمه مؤلف: 

بسم الله الرحمن الرحیم

در دوران کودکی از زبان پدر بزرگوارم شنیده بودم که یکی از زیارات مهم، زیارت «امینُ الله» است و بعدها که بزرگتر شدم و بعضاً توفیق تشرف به حرم مطهر حضرت امام رئوف، علی بن موسی الرضا۸ را پیدا می‌کردم، هر بار که برای خداحافظی از پدرم، خدمتشان مي‌رسیدم، مي‌فرمودند: «زیارت امینُ الله را فراموش نکن»، اما همه‌ي این زیارتها به صِرف خواندن زیارت می‌گذشت و توجهی به حقائق و آثار معنوی این زیارت نداشتم، تا اینکه در اولین سفری که در روز عید قربان توفیق پیدا کردم که به عتبات عالیات تشرف پیدا کنم، قبل از سفر، در گزارش مستمر خود به محضر استاد عزیزتر از جانم، فقیه عارف، مرحوم آیةالله شیخ علی آقا پهلوانی۱، این سفر را به اطلاعشان رساندم و سه درخواست نمودم تا راهنماییم فرمایند که دومین درخواست حقیر از آن عارف گمنام واصل این بود که: در این مَشاهد، از خدا چه بخواهم؟! چیزی که بعداً حسرت نخورم که بالاتر از آن هم بوده و درخواست نکرده‌ام!

ایشان در پاسخ اینگونه مرقوم فرمودند: «بهترین حوائج را در زیارت امین الله می‌توان به دست آورد. لذا در تمام اماکن شریفه، آن را که مختصر نیز می‌باشد، بخوانید» و در یکی از روزهایی که خدمت ایشان رسیدم، به این حقیر محض فرمودند: «این سیزده حاجتی که در ابتدای زیارت امینُ الله آمده یادداشت کن و در هر زمان و مکانی که در مظان استجابت دعا هستی، اینها را از خداوند درخواست کن که هیچکدامش دنیایی نیست و همه‌اش معنوی می‌باشد؛ و اگر یکی از آنها مستجاب شود، امور معنوی سالك حل می‌گردد و همه چیز او اصلاح می‌شود. اگر یكی از آنها مستجاب شود، به همه چیز رسیده‌اي».

این توصیه سبب شد که روز به روز اُنس و توجّهم به این زیارت کوتاهِ لبریز از معارف بیشتر شود، تا اینکه در یکی از روزهایی که در محضر استاد عزیزتر از جانم، فقیه عارف، مرحوم آیةالله آقا سید عبدالله جعفری تهرانی۱ بودم، ایشان در رابطه با «اِخبات» مطالبی را بیان کرده و سپس توجه دادند به این فراز از زیارت امین الله که: «اللَّهُمَّ إِنَّ قُلُوبَ الْمُخْبِتِينَ إِلَيْكَ وَالِهَة» و مطالبی را از استادشان، مرحوم علامه‌ی طباطبایی۱ در رابطه با معنای «اخبات» نقل فرمودند که برایم بسیار شیرین بود و همه‌ي این موارد سبب شد که به فکر شرح فرازهای این زیارت راهگشا بیفتم تا اوّلاً خودم بهره‌ي بیشتری از این زیارت ببرم و ثانیاً دیگران نیز از معارف موّاجِ در این زیارت بهره‌مند گردند و ثالثاً با انجام این عمل، عرض ارادتی به ساحت مقدس حضرت امیرالمؤمنین، علی بن ابیطالب۸ داشته باشم و رابعاً به برکت این زیارت و انس با آن،‌و انفاس قدسیه‌اي که در جلسات شرح این زیارت حضور پیدا می‌کنند و یا مورد مطالعه قرار مي‌دهند، مورد نظر کیمیا اثر آن حضرت قرار گیرم؛ اما این فکر، دغدغه‌ام شده بود و در انتظار فرصتی مي‌گشتم که آن را عملی سازم، تا اینکه لطف لایُدرَک و لایُوصف حضرات معصومین: شامل حالم گردید و به عتبات عالیات مشرف شدم و در همه‌ي زیاراتِ مشاهد مشرفه، از «زیارت امین الله» بهره‌مند بودم و به توصیه‌ي استاد خود عمل می‌کردم و حاجات معنوی در این زیارت را درخواست مي‌نمودم تا اینکه به نجف اشرف تشرف پیدا نمودم و با همه‌ي وجودم این کلام مادربزرگم را که در کودکی از وی شنیده بودم که «ایوان نجف عجب صفایی دارد» را لمس مي‌کردم.

در نیمه‌ی شب دوشنبه، یازدهم اسفند هزار و سیصد و نود و سه هجری شمسی به زیارت حضرت مولی الموحّدین، امیرالمؤمنین، علی بن ابیطالب۷ مشرف شدم و در حرم آن حضرت متوسل شدم و به آن حضرت عرض کردم که اگر نظر مبارکتان این

 است که زیارت مملوِّ از معارف امینُ اللهِ شما را شرح کرده و منتشر نمایم و شما هم این حقیر محض را در شرح آن کمک می‌کنید، با استخاره‌ا‌ي که به قرآن می‌کنم راهنمایی‌ام نمایید، لذا بلافاصله قرآن را در دست گرفتم و استخاره‌ای نمودم که این آیه‌ي مبارکه آمد:  ﴿إِنَّا فَتَحْنا لَكَ فَتْحاً مُبِينا﴾ و برداشتم این بود که قفل‌های ناگشوده‌ای در این شرح برایم باز خواهد شد، لذا تصمیم گرفتم پس از انتشار شرح زیارت عاشورای حضرت اباعبدالله الحسین۷ به نام «کیمیای وصل» و شرح مناجات محبّین به نام «ساغر عشق» و شرح دعای شریف کمیل به نام «شاهد قدسی» به شرح زیارت شریف «امینُ الله» كه در كتاب مفاتیح الجنان آمده بپردازم و به نام «کیمیای نظر» منتشر نمایم و از اینکه این تصمیم با عنایات خاصه‌ی حضرت حق و اولیای عظیم الشأن الهی: خصوصاً حضرت امیرالمؤمنین، علی۷ به ثمر نشست، خدای سبحان را شاکرم و از آن حضرت کمال تشکر را دارم و امیدوارم مورد قبول و پذیرش خدای سبحان و اولیای الهی: قرار گیرد و برای این صفر محض و بندگان مؤمن راهگشا باشد و باب معارف را به رویمان بگشایند.

ای خدای علی! به حق علی۷ عمرمان را وقف خدمت به علی۷ قرار ده که اگر لحظه‌ای از آن، صرف خدمت به علی و راه علی و هدف علی۷ نگردد، جز خسران دنیوی و اخروی و مادی و معنوی چیزی نصیبمان نخواهد شد و از شرمساران نزد اولیایت: در دنیا و برزخ و قیامت بوده و در آتش حسرت خواهیم سوخت.